Η ημέρα της Πέμπτης επιλέχθηκε, σύμφωνα με την ορθόδοξη παράδοση, διότι η Τετάρτη και η Παρασκευή είναι σημαντικές ημέρες νηστείας.


Η Τσικνοπέμπτη είναι η πιο ξεχωριστή ημέρα της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου. Λαμβάνει χώρα την Πέμπτη, λόγω του ότι οι ημέρες Τετάρτη και Παρασκευή είναι ημέρες νηστείας, της δεύτερης εβδομάδας των Αποκριών, της καλούμενης Κρεατινής.

 

Προηγείται αυτής η πρώτη κατά σειρά εβδομάδα, η Προφωνή, και ακολουθεί η τρίτη εβδομάδα της Τυροφάγου.

 

Πραγματοποιείται κάποιες ημέρες πριν από την έναρξη της μεγάλης νηστείας της Σαρακοστής. Φέτος, πέφτει στις 24 Φεβρουαρίου και δεν θα είναι αργία.


Πραγματοποιείται κάποιες ημέρες πριν από την έναρξη της μεγάλης νηστείας της Σαρακοστής.


Τα έθιμα ανά την Ελλάδα

 

Πέρα από το καθιερωμένο ψήσιμο κρεάτων, κάθε περιοχή της Ελλάδας έχει τα δικά της ήθη και έθιμα για την Τσικνοπέμπτη.

 

Σύμφωνα με τη λαογραφία την ημέρα της Τσικνοπέμπτης στη Θήβα αρχίζει ο «βλάχικος γάμος» που ξεκινά με το προξενιό δύο νέων, συνεχίζει με το γάμο και τελειώνει την Καθαρή Δευτέρα με την πορεία των προικιών της νύφης και το γλέντι των συμπεθέρων.

Όλες αυτές οι διαδικασίες είναι γεμάτες από σατυρική αθυροστομία, κέφι, γλέντι και χορό.


Ιδιαίτερη περίπτωση αποτελεί ο εορτασμός της στην Πάτρα κατά τη διάρκεια του Πατρινού καρναβαλιού, όπου εκατοντάδες Πατρινοί από το μεσημέρι της Τσικνοπέμπτης στήνουν ψησταριές σε κάθε σημείο της πόλης, ακόμα και έξω από τα καταστήματά τους. Τοπικά δρώμενα «ο γάμος της Γιαννούλας της κουλουρούς» και «τα Τριτάκεια του Λάζαρη».

Το επίκεντρο των εκδηλώσεων είναι η Άνω Πόλη, η παλιά συνοικία Τάσι και κυρίως η πλατεία 25ης Μαρτίου και οι δρόμοι γύρω από αυτή. Λαϊκά και καρναβαλικά δρώμενα, μουσικές κομπανίες συμπληρώνουν τη βραδιά της άφθονης κατανάλωσης ψητού κρέατος και οινοποσίας.

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσα ή πετεγόλια ή πετέγολα.

Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό και αποτελεί μέρος του Κερκυραϊκού Καρναβαλιού.

Είναι θεατρικό είδος που μοιάζει πάρα πολύ με την κομεντία ντελ άρτε. Τα πετεγολέτσα πραγματοποιούνται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης στις κεντρικές πλατείες ή τα στενά δρομάκια των διαφόρων χωριών της Κέρκυρας, με αποκορύφωμα τα πετεγολέτσα που παίζονται στην Πίνια που είναι το κέντρο της παλιάς πόλης, κοντά στην τοποθεσία «Κουκουνάρα».


Τσικνοπέμπτη στη Βόρεια Ελλάδα

 

Στην Κοζάνη την Τσικνοπέμπτη γίνεται η επίσημη έναρξη της αποκριάς στην κεντρική πλατεία ενώ ανάβει και ο πρώτος φανός σε μία από τις γειτονιές της πόλης.

 

Ο φανός αποτελεί αναπόσπαστο κομμάτι της Κοζανίτικης αποκριάτικης παράδοσης. Πρόκειται για εορταστική πυρρά σε κεντρικά σταυροδρόμια και γειτονιές της Κοζάνης όπου οι συμμετέχοντες χορεύουν γύρω της με τη συνοδεία τοπικού κρασιού και Κοζανίτικου κιχιού.

 

Στην κεντρική πλατεία της Ξάνθης πραγματοποιούνται εκδηλώσεις όπως η «Βραδιά Παραδοσιακών Γεύσεων», όπου οι Λαογραφικοί Σύλλογοι της πόλης προσφέρουν εδέσματα, χορό και μουσική από διάφορες περιοχές της Ελλάδας.
στο Ξινό Νερό Φλώρινας την Τσικνοπέμπτη γίνεται χορός μασκέ με ορχήστρα και παραδοσιακή μουσική.

 

Στις αλάνες των Σερρών ανάβονται μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία μέρα της Μεγάλης Εβδομάδας και της Μεγάλης Σαρακοστής.

Το Σάββατο, αφού συγκεντρώθηκαν οι αρχιερείς και οι φαρισαίοι στο Πόντιο Πιλάτο, τον παρακάλεσαν να ασφαλίσει τον τάφο του Ιησού για τρεις ημέρες διότι, καθώς έλεγαν, «έχουμε υποψία μήπως οι μαθητές Του, αφού κλέψουν την νύχτα το ενταφιασμένο Του σώμα κηρύξουν έπειτα στο λαό ως αληθινή την ανάσταση την οποία προείπε ο πλάνος εκείνος, όταν ακόμη ζούσε· και τότε θα είναι η τελευταία πλάνη χειρότερη της πρώτης».
Αυτά αφού είπαν στον Πόντιο Πιλάτο και αφού πήραν την άδεια του, έφυγαν και σφράγισαν τον τάφο τοποθετώντας εκεί για ασφάλεια του κουστωδία, δηλαδή στρατιωτική φρουρά.

Η ΠΡΩΤΗ ΑΝΑΣΤΑΣΗ

Το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου γιορτάζουμε «την θεόσωμον ταφήν» και «την εις άδου κάθοδον», δηλαδή την ταφή του Κυρίου και την κάθοδο Του στον Άδη, όπου κήρυξε σε όλους τους νεκρούς . Βέβαια, η ταφή έγινε τα απόγευμα της Μ. Παρασκευής, ωστόσο η Εκκλησία έκρινε ορθό να αφιερώσει ιδιαίτερη μέρα προς τιμήν και μελέτη του μυστηριώδους αυτού γεγονότος.
Αποβραδίς έχουν αλλάξει όλα τα πένθιμα καλύμματα του ναού και έχει στολισθεί με κόκκινα, αναστάσιμα.
Στα Ιεροσόλυμα, η τελετή της Αφής του Αγίου Φωτός και της Ανάστασης του Κυρίου, γίνονται το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου.

ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ΤΟΥ ΣΑΒΒΑΤΟΥ

Στην Ελλάδα η Θεία Λειτουργία της Αναστάσεως γίνεται το βράδυ του Μεγάλου Σαββάτου. Κατά την διάρκεια της Λειτουργίας, στις 12 ακριβώς τα μεσάνυχτα, σβήνουν τα φώτα της εκκλησίας και ο ιερέας προβάλει στην Ωραία Πύλη, κρατώντας σε κάθε χέρι από μία δεσμίδα τριάντα τριών κεριών με το Άγιο Φως, και ψάλλοντας το «Δεύτε λάβετε Φως...». Στην συνέχεια ιερείς, ψάλτες και πιστοί βγαίνουν στο περίβολο της εκκλησίας όπου γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου της Αναστάσεως και ψάλλεται το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος».
(Μετά ανάβουν το καντήλι με το Άγιο Φως και προσπαθούν να το κρατήσουν τουλάχιστον τρεις με σαράντα ημέρες.)
Στη συνέχεια κάθονται στο Πασχαλινό τραπέζι για να φάνε την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα. Τσουγκρίζουν κόκκινα αυγά και τρώνε κουλούρια και τσουρέκια.

ΠΑΡΑΔΟΣΕΙΣ ΠΟΥ ΕΛΑΧΙΣΤΕΣ ΣΥΝΕΧΙΖΟΝΤΑΙ

Στα Καλάβρυτα – “Τις λαμπάδες του ναού ανάβουν κατά οικογένειες, ενώ ψάλλουν το “Δεύτε λάβετε φως”.
Στο Ραψομάτι Αρκαδίας – “Πρώτη παίρνει φως μια νιόνυφη και φιλάει το χέρι του παπά και τον δίνει το τσιμπιλχανέ” (χρήματα).
Στην Αθήνα – Τα κορίτσια ανάβουν την λαμπάδα τους από λαμπάδα κάποιου άντρα, για να παντρευτούν.
Στη Χίο, όταν ο παπάς διαβάζοντας το Ευαγγέλιο λέει: “και σεισμός εγένετο μέγας” και ψάλλεται το Χριστός Ανέστη, η ατμόσφαιρα δονείται από τις κωδωνοκρουσίες, τους πυροβολισμούς, τους κρότους των κροτίδων και πυροτεχνημάτων. Μερικές φορές στόχος των κροτίδων που εκσφενδονίζονται είναι ο ίδιος ο παπάς.
Στην Κορώνη της Μεσσηνίας ένα πραγματικό πανδαιμόνιο γίνεται στους δρόμους, όπου πολλοί σπάνε πήλινα κανάτια, όπως λένε στη Ζάκυνθο, “για τη χάρη του Χριστού και την πομπή των Οβραίων”, αλλά στην ουσία, για την εκφόβιση των δαιμόνων που αντιμάχονται την Ανάσταση του Σωτήρος.
Στη Σινώπη, οι πιστοί δεν λησμονούν το πάθος τους κατά του Ιούδα και όταν πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη, τότε θα πάρει ο καθένας από κάτω ένα δαφνόφυλλο να το κάψει, γιατί η δάφνη είναι καταραμένο δέντρο. (από τη δάφνη κρεμάστηκε ο Ιούδας)
Στην Κέρκυρα, το Μεγάλο Σάββατο γεμίζουν στην αγορά ένα κάδο με νερό και τον στολίζουν με πρασινάδες και λουλούδια. Όποιος περάσει από κει πρέπει να ρίξει στη μαστέλα ένα νόμισμα. Και μόλις σημάνουν οι καμπάνες της Ανάστασης, όσοι βρεθούν κατά τύχη εκεί κοντά, παίρνουν νερό από τον κάδο και πλένουν το πρόσωπο και τα χέρια τους, για να καθαριστούν από κάθε βρωμιά και αμαρτία. Συγχρόνως οι γυναίκες δαγκώνουν, στο σπίτι τους, όποιο σιδερένιο αντικείμενο βρουν πρόχειρο, (ένα κλειδί στη Ζάκυνθο), λέγοντας “Σιδερένιο το κεφάλι μου !”.
Στη Φθιώτιδα τη νύχτα που γίνεται η Ανάσταση, ένας Επίτροπος της Εκκλησίας παίρνει μια σκλίδα (καλάμι από βρίζα) αγιασμένη από τον αγιασμό των Φώτων, ανεβαίνει στο καμπαναριό ψηλά και την ανάβει για να προφυλάξουν ολόκληρη την περιοχή από το χαλάζι. Ο τόπος που θα δει το φως αυτής της σκλίδας δεν κινδυνεύει από χαλάζι. Το Aγιο Φως της Ανάστασης, που θα φωτίσει το αγιασμένο από τα Φώτα καλάμι, έχει την δύναμη να προστατεύσει ολόκληρη την περιοχή που θα φωτίσει από το φως της Ανάστασης.
Στη Βινία των Αγράφων την ώρα που θα πει ο παπάς το Χριστός Ανέστη, οι Χριστιανοί καίνε το φανό. Μαζεύουν τα παιδιά ξερά κλαδιά πάνω στο βράχο, που είναι αντίκρυ στο χωριό και λέγεται Σουφλί. Ακούγοντας το πρώτο Χριστός Ανέστη, τρέχουν με τη λαμπάδα στο χέρι (που την άναψαν, όταν ο παπάς είπε “Δεύτε λάβετε φως”) και λαμβάνουν φωτιά στο φανό”.
Στη Σύρο το Μεγάλο Σάββατο αρχίζει με το κάψιμο του φανού, στη θέση στην Κιουρά της Πλάκας. Το Πανελλήνιο αυτό έθιμο έχει σχέση με τη δεισιδαιμονία του λαού μας που πιστεύει ότι η καταστροφή του ομοιώματος του προδότη θα τον απαλλάξει από τα όποια δεινά.
Η Ανάσταση του Χριστού είναι και για το λαό σύνθημα αγάπης, το οποίο εκδηλώνεται με τον αμοιβαίο ασπασμό των εκκλησιαζόμενων.

ΓΙΑΤΙ ΓΙΟΡΤΑΖΟΥΜΕ ΤΗΝ ΑΝΑΣΤΑΣΗ ΤΑ ΜΕΣΑΝΥΧΤΑ ΤΟΥ Μ.ΣΑΒΒΑΤΟΥ

Η ακριβής ώρα που έγινε η Ανάσταση του Ιησού, αποτελεί ένα σημείο προβληματισμού και διαφωνίας μεταξύ των μελετητών, αφού κανένας από τους Ευαγγελιστές δε κάνει σαφή αναφορά σε αυτήν.
Ο Ματθαίος αναφέρει “Οψέ Σάββατων τη επιφωσκούση εις μί­αν σαββάτων”, προσδιορίζοντάς την μέχρι την ανατολή του η­λίου, την πρώτη ημέρα της εβδο­μάδος, εννοώντας την Κυριακή.
Ο Λουκάς επίσης αναφέρεται στη πρώτη ημέρα της εβδομάδας, τα βαθιά χαράματα: “Τη δε μια των σαββάτων, όρθρου βαθέως ήλθον επί το μνήμα”.
O Ιωάννης γράφει όταν πέρασε η ημέρα του Σαββάτου, κατά την πρώτη ημέρα της εβδομάδας, όταν ήταν ακόμα σκοτάδι: “Έρχεται πρωί σκοτίας έτι ούσης εις το μνημείον”.
Και ο Μάρ­κος , συμφωνεί ως προς την ημέρα και προσδιορίζει το χρόνο μετά τη δύση του ηλί­ου. “Λίαν πρωί της μιας σαββάτων έρχονται επί το μνημείον ανατείλαντος του ηλίου”.

Γιατί γιορτάζουμε την Ανάσταση στις 12.00 τα μεσάνυχτα του Σαββάτου.

Είναι φανερό πως όλοι συμφωνούν ως προς την ημέρα, Κυριακή, αλλά δίνουν διαφορετικές εκδοχές ως προς την ώρα της Αναστάσεως.

Αυτό πιθανότατα συμβαίνει γιατί δεν τους ενδιαφέρει ιδιαιτέρως η ώρα αλλά θεωρούν καθοριστικής σημασίας την επιβεβαίωση της ημέρας.

Κι αυτό γιατί θέλουν να τονίσουν πως έγινε ακριβώς όπως το είχε πει ο Ιησούς.
Ο Χριστός είχε δηλώσει στους μαθητές Του “αποκτανθήναι και τη τρίτη ημέρα εγερθήναι”, δηλαδή ότι θα καταδικαστεί σε θάνατο, αλλά την τρίτη ημέρα θα αναστηθεί.
Ο Ιησούς Χριστός πεθαίνει το μεσημέρι της Παρασκευής.

Μέχρι τα μεσάνυχτα της Παρασκευής, είναι η πρώτη μέρα, μέχρι τα μεσάνυχτα Σαββάτου είναι η δεύτερη μέρα,

οπότε ο Ιησούς πρέπει να αναστήθηκε από τις 00.01 την νύχτα της Κυριακής μέχρι και τις 24.00 της ίδιας ημέρας.
Γι αυτό το λόγο η Ορθόδοξη Εκκλησία έχει ορίσει ως ώρα της Ανάστασης, ακριβώς τη στιγμή που ξεκινάει η τρίτη ημέρα,

με το σκεπτικό πως όποτε κι αν αναστήθηκε ο Χριστός, η σωστή ώρα περιέχεται μέσα στην Κυριακή.

Τσικνοπέμπτη: Αυτά είναι τα έθιμα σε όλη την Ελλάδα

«Φωτιά» παίρνουν σήμερα, Τσικνοπέμπτη, οι ψησταριές σε όλη την Ελλάδα. Άνθρωποι όλων των ηλικιών ετοιμάζονται από το πρωί για το απαραίτητο… παραδοσιακό ψήσιμο. Τα κρέατα μπαίνουν στις σχάρες και η τσίκνα «αναδύεται» στον αέρα.  Μπορεί σήμερα ο καιρός να είναι άστατος και οι τοπικές καταιγίδες να «παραμονεύουν», ωστόσο δεν πρόκειται να χαλάσει τα σχέδια όσων έχουν προγραμματίσει να τσικνίσουν.

Η Τσικνοπέμπτη είναι η πιο ξεχωριστή ημέρα της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (που είναι γνωστή και ως «Κρεατινή»), κατά την οποία, σύμφωνα με το έθιμο, στα σπίτια ψήνουν κρέας στη σχάρα, γεμίζοντας τον αέρα με τη μυρωδιά της «τσίκνας».

tsiknopempti

Η Πέμπτη της δεύτερης εβδομάδας του Τριωδίου (Κρεατινής) ονομάζεται Τσικνοπέμπτη ή Τσικνοπέφτη, επειδή την ημέρα αυτή όλα τα σπίτια ψήνουν κρέας ή λειώνουν το λίπος από τα χοιρινά και ο μυρωδάτος καπνός (τσίκνα) είναι διάχυτος παντού. Από αυτή την τσίκνα, λοιπόν, έχει πάρει και το όνομά της η Πέμπτη και λέγεται Τσικνοπέμπτη.

Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων, χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με τον λαογράφο Δημήτριο Λουκάτο, το φαγοπότι και το γλέντι της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».

Όπως αναφέρει το sansimera.gr, την Τσικνοπέμπτη ξεκινούν ουσιαστικά οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, οι οποίες κορυφώνονται με τα Κούλουμα την Καθαρά Δευτέρα. Ανάλογες γιορτές υπάρχουν στη Γερμανία (Schmutziger Donnerstag = Λιπαρή Πέμπτη) και στη Νέα Ορλεάνη των ΗΠΑ (Mardi Gras = Λιπαρή Τρίτη), που συνδυάζονται με καρναβαλικές εκδηλώσεις. Στο έθιμο της Τσικνοπέμπτης και γενικά στην κρεατοφαγία αντιτίθεται η οργάνωση “Πολίτες για τα Δικαιώματα της Φύσης και της Ζωής” (ΠΟΦΥΖΩ), που υποστηρίζει την ιδεολογία του «αντισπισισμού» (anti-speciesism), η οποία στρέφεται κατά της καταπάτησης των δικαιωμάτων των ζώων.

Τα έθιμα από Κέρκυρα έως Κρήτη

Στην παλαιά πόλη της Κέρκυρας τελούνται τα Κορφιάτικα Πετεγολέτσια ή αλλιώς Κουτσομπολιά ή Πέτε Γόλια. Η πετεγολέτσα, το πετεγουλιό όπως το λένε οι Κερκυραίοι, δεν είναι άλλο από το γνωστότατο κουτσομπολιό. Η πετεγολέτσα πραγματοποιείται το βράδυ της Τσικνοπέμπτης, στην Πιάτσα κοντά στην τοποθεσία “Κουκουνάρα”, της πόλης τής Κέρκυρας.

Στην Πάτρα έχουμε το έθιμο της Κουλουρούς. Η Γιαννούλα η Κουλουρού πιστεύει λανθασμένα πως ο Ναύαρχος Ουίλσον είναι τρελά ερωτευμένος μαζί της και πως έρχεται να την παντρευτεί. Γι’ αυτό ντύνεται νύφη και με τη συνοδεία των Πατρινών πηγαίνει να προϋπαντήσει τον καλό της στο λιμάνι. Γύρω της οι Πατρινοί διασκεδάζουν με τα καμώματά της.

Στις Σέρρες ανάβονται μεγάλες φωτιές στις αλάνες, στις οποίες αφού ψήσουν το κρέας, πηδούν από πάνω τους. Στο τέλος κάποιος από την παρέα με χιούμορ αναλαμβάνει τα «προξενιά», ανακατεύοντας ταυτόχρονα τα κάρβουνα με ένα ξύλο.

Στην Κομοτηνή καψαλίζουν την κότα που θα φαγωθεί την επόμενη Κυριακή (της Απόκρεω). Αυτήν την ημέρα τα αρραβωνιασμένα ζευγάρια ανταλλάσσουν δώρα φαγώσιμα. Ο αρραβωνιαστικός στέλνει στην αρραβωνιαστικιά του μια κότα, τον κούρκο, και εκείνη στέλνει μπακλαβά και μια κότα γεμιστή. Όλα αυτά πραγματοποιούν την παροιμία πως ο «έρωτας περνάει από το στομάχι».

Στο Ηράκλειο της Κρήτης, μικροί και μεγάλοι περιδιαβαίνουν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες της πόλης, τραγουδώντας και χορεύοντας.

Τα Θεοφάνεια είναι από τις μεγαλύτερες γιορτές της εκκλησίας μας. Γιορτάζεται η ανάμνηση της Βάπτισης του Χριστού στον Ιορδάνη ποταμό από

τον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο και αγιάζονται τα νερά.

Ως κύριες τελετές των Θεοφανείων είναι: Μέγας Αγιασμός (Θρησκευτική τελετή που λαμβάνει χώρα εντός των Εκκλησιών). Κατάδυση του Τιμίου Σταυρού (Θρησκευτική τελετή που ακολουθεί του Μεγάλου Αγιασμού και γίνεται η κατάδυση του Σταυρού σε ακτή Θάλασσας, εντός λιμένων, όχθες ποταμών ή λιμνών και στην ανάγκη σε δεξαμενές νερού όπως στην Αθήνα. Επίσημη κατάδυση του Σταυρού: Πολιτειακή, Πολιτική και Θρησκευτική (Αρχιερατική) εορτή της επίσημης κατάδυσης του Σταυρού όπου παρίστανται οι Αρχές της Χώρας.

Από τις αρχές του 1900 επίσημη κατάδυση ορίστηκε να γίνεται στον Πειραιά έναντι της παλαιάς βασιλικής αποβάθρας ή του παλιού Δημαρχείου, σήμερα μπροστά από τον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα. Παρόμοιες τελετές γίνονται σε όλους τους Νομούς της Χώρας.

Σε αυτή την εορτή γιορτάζουν τα ονόματα Φωτεινή, Φανή, Φώτιος (Φώτης), Τριάδα, Ουρανία, Ιορδάνης, Ιορδάνα, Περιστέρης, Περιστέρα, Θεοφάνης, Θεοφανία και Θεοχάρης.

Η βάφτιση του Χριστού

Όταν ο Χριστός ήταν περίπου 30 χρόνων εμφανίσθηκε στον Ιορδάνη ποταμό. Εκεί κήρυττε και βάφτιζε τους πιστούς του θεού, ο Ιωάννης ο γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ, που ήταν συγγενής της Θεοτόκου. Επειδή με τη διδασκαλία του ετοίμαζε τον κόσμο για την έλευση του Μεσσία και άνοιγε τον πνευματικό δρόμο για Αυτόν, ονομάστηκε Πρόδρομος.

«Μετανοείτε γιατί έφθασε η βασιλεία των ουρανών», ήταν η συνηθισμένη φράση του, σύμφωνα με τα Ευαγγέλια. Αναμφισβήτητα ήταν πολύ αυστηρός με τους αμαρτωλούς και ειδικά με τους έχοντες, όπως ο Βασιλιάς Ηρώδης, που ζούσε με τη γυναίκα του αδελφού του, την Ηρωδιάδα.

Ζούσε μια αυστηρά ασκητική ζωή, τρώγοντας μέλι και ακρίδες, που λογικά ήταν κάποιο χόρτο της περιοχής, που έτρωγε τις άκρες του, όπως οι προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης.

Στα νερά του ποταμού αναβάπτιζε όσους ήταν έτοιμοι για τη μετάνοια, από τις αμαρτίες τους. Όταν το μεγάλο συμβούλιο έστειλε κάποιους να τον ακούσουν και να βγάλουν ένα συμπέρασμα για τη δράση του, οι απεσταλμένοι είπαν: φωνή βοώντος εν τη ερήμω.

Ο Ιωάννης ήταν μόλις έξι μήνες μεγαλύτερος του Ιησού. Όταν είδε τον Ιησού αναγνώρισε αμέσως τον Υιό του Θεού και αρνήθηκε να τον βαφτίσει λέγοντας ότι δεν είναι άξιος ούτε τα κορδόνια από τα σανδάλια του να λύσει.

Φυσικά έγινε το θέλημα του Ιησού και την ώρα της βάφτισης, εμφανίσθηκε ένα περιστέρι, που ήταν το Άγιο Πνεύμα, ενώ ακούστηκε η φωνή του θεού να λέει: «αυτός είναι ο υιός μου ο αγαπητός». Έχουμε λοιπόν τη φανέρωση του Θεού και γι΄ αυτό η σημαντική αυτή γιορτή της χριστιανοσύνης ονομάζεται Θεο- φάνεια....

Πως πρόεκυψε η ονομασία

Οι πρώτοι Χριστιανοί έμεναν ξάγρυπνοι ολονυχτίς με αναμένες λαμπάδες, προμηνύοντας έτσι τον επερχόμενο Φωτισμό. Από εδώ προέκυψε και η ονομασία Θεοφάνεια,  Φώτα. Ο αγιασμός του νερού γινότανε το βράδυ και ήταν έτσι έτοιμο για την βάπτιση το πρωί.

«Η γιορτή των Φώτων εντάσσεται στις γιορτές του 13ημέρου. Αφορά ουσιαστικά την περίοδο που γιορτάζουμε από τα Χριστούγεννα μέχρι τα Φώτα. Κατά τη διάρκεια του εορτασμού των Φώτων διασταυρώνονται ειδωλολατρικά και χριστιανικά έθιμα», εξηγεί ο καθηγητής λαογραφίας του Πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μηνάς Αλ. Αλεξιάδης.

Theofania

Οπως σημειώνει ο κ. Αλεξιάδης « Την πρώτη μαρτυρία μας την δίνει ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς στις αρχές του 3ου αιώνα. Ο Κλήμης αναφέρει ότι οι οπαδοί του αιρετικού γνωστικού βασιλείου γιόρταζαν την βάπτιση του Χριστού στις 6 Ιανουαρίου, γιατί πίστευαν ότι τότε γινόταν η ενσάρκωση του Θεού στον Χριστό».

«Ο λαός μας ονομάζει ποιητικά τα Θεοφάνεια "Φώτα", "Ολόφωτα", "Ξέφωτα" και "Φωτόγενα", γιατί τότε φωτίζεται ο κόσμος, αγιάζονται τα νερά και εκδιώκονται τα δαιμονικά όντα.

Στις εκκλησίες ψάλλεται το "Εν Ιορδάνη βαπτιζόμενου Σου Κύριε..." και κατόπιν κλήρος και προσκυνητές κατευθύνονται στην πλησιέστερη θάλασσα, λίμνη, πηγή, ποτάμι, δεξαμενή για το ρίξιμο του σταυρού που θα αγιάσει τα νερά.

1173636

Αμέσως οι κολυμβητές πέφτουν στο νερό σε μιαν άμιλλα για το ποιος θα κατορθώσει να πιάσει πρώτος το Σταυρό τον οποίο παλαιότερα συνήθιζαν να περιφέρουν στα σπίτια τους ως νικητές και συγκέντρωναν χρήματα για λογαριασμό τους ή για κάποιο φιλανθρωπικό σκοπό.

Σε ορισμένα μέρη η περιφορά του σταυρού γίνεται ακόμη και σήμερα στα σπίτια. Το έθιμο της κατάδυσης του σταυρού εξακολουθεί να γίνεται με θρησκευτική ευλάβεια και σε ελληνικές παροικίες του εξωτερικού, όσες τουλάχιστον είναι κοντά σε θάλασσα, λίμνη ή ποτάμι (όπως στο Τάρπον Σπρίνγκς της Φλόριντα, αλλά και στο Λονδίνο)».

ethima 

Σε μερικά μέρη της Ελλάδος, ο ιερέας της Εκκλησίας ραντίζει τα σπίτια με το μικρό αγιασμό για να φύγουν οι καλικάντζαροι. Σε άλλες περιοχές ραντίζουν ακόμα και τα χωράφια τους για να είναι εύφορα την καινούρια χρονιά.

Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ' η κυρά μας η Παναγιά.
'Οργανoβαστάει, κερί κρατεί
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.
'Αϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν' ανεβώ στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.

Εκτός από την παραπάνω εκτέλεση, συναντάμε μεγάλη ποικιλία τόσο στο κείμενο όσο και στη μελωδία. Όπως π.χ. τα  Φωτοκάλαντα της Βορείου Ηπείρου: Σήμερα ειν’ τα φώτα κι ο Φωτισμός κι αύριο Αγιογιάννης και Αγιασμός. Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό, κάθετα’ η Κυρά μας η Παναγιά. Σπάργανα κρατάει, κερί κρατεί, και τον 'Αγιο Γιάννη παρακαλεί: «'Αγιο Γιάννη αφέντη και Πρόδρομε βάφτισε και μένα Θεού παιδί...»,

Κάλαντα της Κάσου: Δεν είναι τούτη η γιορτή ωσάν την περασμένη, μόνον η μέρα η φρικτή η δοξολογημένη, που οι παππάδες πορπατούν με το σταυρό στο χέρι, και μπαίνουν μες τα σπήλαια και λεν τον Ιορδάνη. Βοήθεια να έχετε τον Μέγαν Ιωάννη. Κάτου στα Γεροσόλυμα και στου Χριστού τον τάφον, εκεί δένδρον εν ύπηρχε, δένδρον εξεφυτρώθη, στη μέση κάθετ’ ο Χριστός, στην άκρα η Παναγία, και τα περικλωνάρια του Αγγέλοι κι Αρχαγγέλοι.

Τα Θεοφάνεια κλείνουν το εορταστικό Δωδεκαήμερο των Χριστουγέννων

fotarades

Ηθη και έθιμα

Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανείων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό. Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα...

Ο μεγάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνεια στις 6 Ιανουαρίου. Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι, μπορεί και σε μια δεξαμενή. Μπροστά τα εξαπτέρυγα, πίσω οι παπάδες με τα καλά τους άμφια, ύστερα οι αρχές του τόπου και παραπίσω το πλήθος. Στις πόλεις η πομπή γίνεται πιο πλούσια με τη μουσική και τη στρατιωτική παράταξη.

Όταν γίνει ο αγιασμός, ρίχνει ο παπάς το Σταυρό στο νερό, πραγματοποιώντας έτσι τον Αγιασμό των Υδάτων.
Το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού.

Νεαρά κυρίως άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους.

Οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα, το ίδιο και οι σειρήνες των πλοίων. Όλοι οι πιστοί πίνουν με ευλάβεια από τον αγιασμό, συμβολικά με τρεις γουλιές, και ραντίζουν μ’ αυτόν τα σπίτια, τα δέντρα, τα χωράφια και τα ζώα τους.

Για τα Φώτα ο λαός πιστεύει πως είναι ο καιρός, η γιορτή που φεύγουν οι καλικάντζαροι γιατί φοβούνται την αγιαστούρα του παπά.

90361 bigstockphoto White Dove In Flight 976408

Ο τρόμος τους αρχίζει από την παραμονή των Φώτων που γίνεται ο μικρός αγιασμός. Γι αυτό και το έθιμο του λαού λέει:

Στις πέντε του Γενάρη
Φεύγουν οι καλικαντζάροι
Αλλά ο μεγάλος τους τρόμος είναι τα Φώτα.
Φεύγουν τότε λέγοντας:
Φεύγετε να φεύγουμε
κι έφτασε ο τουρλόπαπας
με την αγιαστούρα του
και με τη βρεχτούρα του...

Η εορτή των Θεοφανείων περικλείει άλλωστε και πολλές εκδηλώσεις που αποτελούν διαιώνιση αρχαίων ελληνικών εθίμων. Ο Αγιασμός στη χώρα μας έχει και την έννοια του καθαρμού, του εξαγνισμού των ανθρώπων, καθώς και της απαλλαγής του από την επήρεια των δαιμονίων. Η τελευταία αυτή έννοια δεν είναι αυστηρά χριστιανική, αλλά έχει τις ρίζες της στην αρχαία λατρεία.

kastoria ragoutsaria just4man

Τα ρουγκατσάρια

Η Ελλάδα είναι πλούσια σε έθιμα των Φώτων. Ρουγκατασάρια, αράπηδες, καμήλες, μπαμπόγεροι, μωμόγεροι, φωταράδες είναι κάποια από τα έθιμα που έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και τις διονυσιακές γιορτές αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας και αναβιώνουν κάθε χρόνο τις ημέρες των Θεοφανείων.

Στη Θεσσαλία ανήμερα των Θεοφανείων αναβιώνουν τα ρουγκάτσια (ρουγκατσάρια). Αυτά αποτελούνταν από ομάδες (10 - 15 μεταμφιεσμένων ατόμων) οι οποίες περιφέρονταν από σπίτι σε σπίτι παίρνοντας την ανάλογη αμοιβή. Μερικά από τα απαραίτητα μέλη του κάθε ομίλου ήταν ο γαμπρός, η νύφη (νέος μεταμφιεσμένος), ο παπάς, ο παππούς, ο γιατρός και οι "αρκουδιάρηδες". Εντυπωσιακός είναι ο αριθμός των τραγουδιών με τα οποία οι ρουγκατσάρηδες συνόδευαν το πέρασμά τους.

Στην Καστοριά αναβιώνουν τα «Ραγκουτσάρια». Οι κάτοικοι μεταμφιέζονται και φορούν απαραιτήτως μάσκες που έχουν συμβολικό χαρακτήρα, αφού η όψη τους είναι τρομακτική και αποσκοπούν στο να ξορκίσουν το κακό από την πόλη. Οι μασκαράδες έχουν τη συνήθεια να ζητιανεύουν από τον κόσμο την ανταμοιβή τους, επειδή διώχνουν τα κακά πνεύματα. Το ίδιο έθιμο αναβιώνει και σε χωριά της Δράμας με το όνομα ροκατζάρια. Οι κάτοικοι φορούν τρομακτικές μάσκες και κάνοντας εκκωφαντικούς θορύβους με τα κουδούνια που φέρουν περιφέρονται στους δρόμους.

ethima ton theofaneion stin anatoliki makedonia just4man

Τα μπαμπούγερα είναι μία από τις πιο ενδιαφέρουσες εθιμικές παραδόσεις στην Καλή Βρύση της Δράμας. Το εθιμικό πλαισίωμα της θρησκευτικής γιορτής αρχίζει το πρωί της παραμονής. Οι γυναίκες παίρνουν στάχτη και τη σκορπίζουν με το δεξί χέρι γύρω από το σπίτι προφέροντας ξορκιστικές λέξεις για να φύγουν τα καλακάντζουρα και να μην έχει φίδια το καλοκαίρι. Μετά το τέλος της τελετής του αγιασμού των υδάτων τα μπαμπούγερα συγκεντρώνονται έξω από την εκκλησία. Η αμφίεσή τους είναι ζωόμορφη και παλιότερα κρατούσαν στα χέρια ένα μικρό σακούλι με στάχτη με το οποίο, μέχρι πριν από λίγα χρόνια, χτυπούσαν όσους συναντούσαν για να φοβερίζουν τα καλακάντζουρα. Σήμερα, για αποφυγή τυχόν παρεξηγήσεων από τους αμύητους στο τοπικό έθιμο επισκέπτες, επειδή η στάχτη λέρωνε τα ρούχα, το σακίδιο είναι κενό. Ομάδες-ομάδες τα μπαμπούγερα ή χωριστά γυρίζουν τους δρόμους του χωριού κυνηγώντας όσους συναντούν και ζητώντας συμβολικά κάποιο φιλοδώρημα.

ethima theofaneia

Οι Μωμόγεροι είναι ένα Ποντιακό έθιμο που γινόταν στον Πόντο τα αρχαία χρόνια μέχρι και τις ημέρες μας. Το έθιμο είναι σατιρικό και συνηθίζετε κατά τη διάρκεια της περιόδου των Χριστουγέννων (15 Δεκεμβρίου) μέχρι τα μέσα Ιανουαρίου, άλλα μερικές φορές μέχρι τον μήνα του Φεβρουαρίου. Λόγω της γεωγραφικής απομόνωσης των Ποντίων, το έθιμο ήταν μια μορφή αναγνώρισης της Ελληνικής προέλευσής τους, και επίσης ένας τρόπος να ξεχαστεί από την Τουρκική δουλεία, και τις βίαιες εξισλαμίσεις.

Το έθιμο Μωμόγεροι είναι ζωντανό ακόμα και σήμερα ιδιαίτερα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας όπου οι πολύ Πόντιοι κατοικούν. Στην εβδομάδα πριν από το νέο έτος, τα άτομα θα ντυθούν με διάφορα κοστούμια, όπου κάθε κοστούμι συμβολίζει ένα μέρος του πολιτισμού και της λαογραφίας των Ποντίων. Η αρκούδα συμβολίζει τη δύναμη, η ηλικιωμένη γυναίκα ένα σύμβολο του παρελθόντος, η νύφη για το μέλλον, το άλογο για την ανάπτυξη, ο γιατρός για την υγεία, ο στρατιώτης για την υπεράσπιση, την αίγα (κατσίκα) για τα τρόφιμα και ο Άγιος Βασίλης συμβολίζει το νέο έτος που θα φτάσει σε μερικές μέρες. Σήμερα το έθιμο είναι περισσότερο ψυχαγωγικό, ενώ στο παρελθόν ήταν μαγικό.

rodos

Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής τηρείται το έθιμο των φωταράδων. Ο «βασιλιάς» φορώντας το ταλαγάνι και φορτωμένος με κουδούνια ανοίγει το χορό ενώ ακολουθούν οι φωταράδες κρατώντας ξύλινα σπαθιά για να ξυλοφορτώσουν εκείνους που θα επιδιώξουν να πάρουν το λουκάνικο που στήνεται στη μέση του χωριού.

Στον Άγιο Πρόδρομο της Χαλκιδικής πρωταγωνιστές των Θεοφανείων είναι οι φούταροι. Την παραμονή των Φώτων νεαροί άντρες λένε τα κάλαντα μαζεύοντας κρέας, λουκάνικα και χρήματα και την ημέρα του Αϊ Γιαννιού χορεύουν στην πλατεία του χωριού. Όταν κάνουν διάλειμμα τρέχουν να πάρουν από ένα ρόπαλο και όταν ξαναμπαίνουν στο χορό πετούν τα ρόπαλα ψηλά σφυρίζοντας με όλη τους τη δύναμη για να σηματοδοτήσουν το τέλος του Δωδεκαημέρου.

Σε χωριά της Καβάλας και της Δράμας, όπως η Νικήσιανη, το Μοναστηράκι, ο Ξηροπόταμος, η Πετρούσα και ο Βώλακας αναβιώνει το έθιμο των αράπηδων. Άντρες ντύνονται με προβιές και ζώνονται κουδούνια. Λέγεται ότι οι αράπηδες ήταν πολεμιστές που μετείχαν στην εκστρατεία του Μεγαλέξανδρου και έδιωξαν με τους αλαλαγμούς τους ελέφαντες των Ινδών.

kamila

Η καμήλα που στολίζεται μετά τον αγιασμό των υδάτων είναι ένα έθιμο της Γαλάτιστας Χαλκιδικής. Συνήθως έξι άντρες μπαίνουν κάτω από το ομοίωμα μιας καμήλας βαδίζοντας ρυθμικά ή χορεύοντας, κουνώντας κουδούνια και τραγουδώντας. Πρόκειται για την αναπαράσταση ενός πραγματικού γεγονότος, την απαγωγής μιας όμορφης κοπέλας από το γιο του Τούρκου επιτρόπου που συνέβη στα τέλη του 19ου αιώνα.

Ο αγαπημένος της για να την ξαναπάρει πίσω έστησε γλέντι και για να μπει στο τούρκικο σπίτι έφτιαξε ένα ομοίωμα καμήλας κάτω από το οποίο κρύφτηκαν οι φίλοι του. Αφού έκρυψαν την κοπέλα κάτω από την καμήλα την έβγαλαν έξω και την επομένη τη στεφάνωσαν με τον αγαπημένο της πριν προλάβουν να την ξαναπάρουν οι Τούρκοι.

giala giala ermioni just4man

newsbomb.gr

Το παραδοσιακό έθιμο με το άναμμα του καρτσούνου, το έθιμο «Κόλντε», του γαβουρμά, των «Μωμόγερωνκ.ά, θα αναβιώσουν τις επόμενες ημέρες στις Τοπικές Κοινότητες του Δήμου Νάουσας.

Ειδικότερα, την Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, στην πλατεία του Γιαννακοχωρίου και του Στενημάχου, στις 7το απόγευμα, θα πραγματοποιηθεί εκδήλωση για το άναμμα του καρτσούνου, ενώ στο Αρκοχώριαντίστοιχη εκδήλωση θα πραγματοποιηθεί στις 10 το βράδυ.

Στα Ανθέμια και στην Ειρηνούπολη επισκέπτες και δημότες θα έχουν την ευκαιρία να συμμετάσχουν στις ποικίλες εορταστικές εκδηλώσεις στις οποίες θα «πρωταγωνιστήσουν» παραδοσιακά έθιμα (έθιμο γαβουρμά, έθιμο «Μωμόγεροι», «Σούρβα» κ.ά.) που διοργανώνουν τις επόμενες ημέρες οι Τοπικές Κοινότητες και οι πολιτιστικοί σύλλογοι και φορείς.

Επισημαίνεται ότι στη Νάουσα καρτσούνοι θα ανάψουν σε διάφορα κεντρικά σημεία της πόλης ανήμερα των Χριστουγέννων.

Επίσης, ανήμερα της Πρωτοχρονιάς στην Τοπική Κοινότητα Ροδοχωρίου στις 11 το πρωί θα πραγματοποιηθεί με πρωτοβουλία του Πολιτιστικού Συλλόγου Ροδοχωρίου «Οι Κομνηνοί», η εκδήλωση «Οφέτος και τα κάλαντα θα εφτάμεΜωμοέρια».

ΑΝΘΕΜΙΑ

Πιο αναλυτικά, οι πλούσιες δράσεις που θα πραγματοποιηθούν τις επόμενες ημέρες στις Κοινότητες των Ανθεμίων έχουν ως εξής:

Κοινότητα Επισκοπής

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία της Τ.Κ. Επισκοπής από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Ο Φίλιππος».

Κοινότητα Κοπανού

Κυριακή 22 Δεκεμβρίου, ώρα 18:00 Χριστουγεννιάτικη εκδήλωση όλων των φορέων της Τ.Κ. Κοπανού.

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στο κτίριο του Πολιτιστικού Συλλόγου “Μέγας Αλέξανδρος” Κοπανού.

Σάββατο 28 Δεκεμβρίου, ώρα 13:00 Αναβίωση του εθίμου του «Γαβουρμά» από τον Πολιτιστικό Σύλλογο “ΜΙΕΖΑ” στην πλατεία του Κοπανού.

Κοινότητα Λευκαδίων

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία της Τ.Κ. Λευκαδίων.

Κοινότητα Μονοσπίτων

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία της Τ.Κ. Μονοσπίτων

Κοινότητα Χαρίεσσας.

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Άγιος Δημήτριος» και την Τ.Κ. Χαρίεσσας.

Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, ώρα 10:00 Αναβίωση του εθίμου «Μωμόγεροι» από την Εύξεινο Λέσχη Χαρίεσσας.

ΕΙΡΗΝΟΥΠΟΛΗ

Αντίστοιχα, πλούσιο πρόγραμμα εορταστικών εκδηλώσεων θα διεξαχθεί τις ημέρες των εορτών στις Κοινότητες της Ειρηνούπολης:

Κοινότητα Αγγελοχωρίου

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία Ειρήνης Αγγελοχωρίου.

Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, ώρα 20:00 Έθιμο «Σούρβα» στην πλατεία Ειρήνης Αγγελοχωρίου από τον Πολιτιστικό Σύλλογο «Κάμπου» Δήμου Νάουσας.

Κοινότητα Ζερβοχωρίου

Άνω Ζερβοχώρι, Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, ώρα 10:00 Αναβίωση του εθίμου «Μωμόγεροι» από τον Σύλλογο «Ποντιακά Νιάτα» στην πλατεία Άνω Ζερβοχωρίου.

Άνω Ζερβοχώρι, Κυριακή 29 Δεκεμβρίου, ώρα 15:00 Αναβίωση του εθίμου του «Γαβουρμά» στην πλατεία Άνω Ζερβοχωρίου.

Κάτω Ζερβοχώρι, Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία Κάτω Ζερβοχωρίου.

Αρχάγγελος, Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε στην πλατεία του Αρχάγγελου

Κοινότητα Πολυπλατάνου

Δευτέρα 23 Δεκεμβρίου, ώρα 19:00 Έθιμο «Κόλντε» στην πλατεία Πολυπλατάνου.

Η Μεγάλη Παρασκευή είναι για τη χριστιανοσύνη ημέρα απόλυτης αργίας και νηστείας. Ο λαός ζει με κατάνυξη το θείο δράμα, ενώ σχεδόν ολόκληρη η μέρα αφιερώνεται στην Αποκαθήλωση του Εσταυρωμένου και στην Ακολουθία του Επιταφίου.

Σε κάθε γωνιά της χωράς όμως ζωντανεύουν διαφορετικά έθιμα και παραδόσεις. H aftodioikisi.gr συγκέντρωσε γνωστά και άγνωστα έθιμα που πραγματοποιούνται σε περιοχές της χώρας και σας τα παρουσιάζει:

Δρυόβουνο: Αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης του Χριστού

Στο Δρυόβουνο του δήμου Βοΐου, το πρωί της Μ. Παρασκευής πραγματοποιείται «η αναπαράσταση της Αποκαθήλωσης του Χριστού» στο λόφο του «Γολγοθά» που βρίσκεται σε ύψωμα του χωριού. Πλήθος πιστών συμμετέχει στην πομπή που σχηματίζεται προς τον λόφο «Γολγοθά», όπου σε κλίμα κατάνυξης ο μητροπολίτης Σισανίου & Σιατίστης θα παραδώσει το σκήνωμα του Ιησού στις μυροφόρες, τις νέες κοπέλες με παραδοσιακές στολές που έχουν φθάσει από όλη την δυτική Μακεδονία για να συμμετάσχουν στο έθιμο.

Ζάκυνθος: Η περιφορά του Εσταυρωμένου το μεσημέρι της Μ. Παρασκευής

Στη Ζάκυνθο δεν θα συναντήσετε τον γνωστό κεντητό Επιτάφιο, αλλά αμφιπρόσωπη ξυλόγλυπτη αγιογραφία του νεκρού Χριστού, που ονομάζεται «Αμνός». Το μεσημέρι της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται η αποκορύφωση της Μεγάλης Εβδομάδας στη Ζάκυνθο. Στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου του Μώλου, ξεκινά η λιτανεία του Εσταυρωμένου. Μαζί με τον Εσταυρωμένο λιτανεύεται και η περίφημη εικόνα της «Mater Dolorosa», δηλαδή της Παναγίας του Πάθους. Η λιτανεία διασχίζει σχεδόν όλη την πόλη και καταλήγει στον ίδιο ναό, όπου γίνεται η εναπόθεση του Χριστού στον Επιτάφιο. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής γίνεται κανονικά σ΄ όλους τους ιερούς ναούς η Ακολουθία του Επιτάφιου Θρήνου, χωρίς όμως λιτάνευση των Επιταφίων τους, η οποία γίνεται στις 4 τα ξημερώματα του Μεγάλου Σαββάτου.

Θράκη: Το κάψιμο του Ιούδα & οι στάχτες στα μνήματα

Στις Μέτρες της Θράκης, τα παιδιά φτιάχνουν το ομοίωμα του Ιούδα και το περιφέρουν στα σπίτια, ζητώντας κλαδιά για να τον κάψουν την επομένη στον Επιτάφιο. Τη Μεγάλη Παρασκευή η πομπή του Επιταφίου σταματά έξω από ένα παρεκκλήσι. Εκεί είναι έτοιμη η φωτιά όπου θα καεί ο Ιούδας. Όταν ο ιερέας διαβάζει το Ευαγγέλιο ανάβουν τη φωτιά και καίνε το ομοίωμα. Αργότερα, παίρνουν μια χούφτα από τις στάχτες και τη ρίχνουν στα μνήματα.

Σύρος: Δύο κόσμοι συναντιούνται 

Ο εορτασμός του Πάσχα στην πρωτεύουσα των Κυκλάδων είναι ιδιαίτερος και ενώνει δύο θρησκευτικούς κόσμους, τον ορθόδοξο και τον καθολικό. Το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής οι καθολικοί επιτάφιοι από τις εκκλησίες των Ευαγγελιστών και του Αγίου Γεωργίου συναντώνται με τους ορθόδοξους από τους ναούς της Μητροπόλεως (Μεταμόρφωσης) του Αγίου Νικολάου και της Κοιμήσεως, μετά το τέλος της περιφοράς στην κεντρική πλατεία Μιαούλη. Ακολουθεί κατανυκτική δέηση και ψάλλονται τροπάρια της Μεγάλης Παρασκευής από τη χορωδία του Αγίου Νικολάου και Ιεροψάλτες.

Κρήτη: Σαλιγκάρια

Στην Κρήτη συνηθίζουν να βράζουν σαλιγκάρια και να πίνουν το ζουμί τους, που είναι σαν χολή. Το μεσημέρι, μετά την Αποκαθήλωση του Κυρίου, νεαρά κορίτσια στολίζουν τον επιτάφιο με ανοιξιάτικα λουλούδια (βιολέτες, τριαντάφυλλα και μενεξέδες) και φτιάχνουν στεφάνια ή γιρλάντες, ενώ ψέλνουν το μοιρολόι της Παναγίας.

Ύδρα και Τήνος: Ο Επιτάφιος μέσα στη θάλασσα

Όποιος επιλέξει να περάσει αυτές τις άγιες μέρες στο νησί της Ύδρας θα ζήσει από κοντά την μοναδική εμπειρία της περιφοράς του επιταφίου στη συνοικία Καμίνι. Ο επιτάφιος εδώ μπαίνει στη θάλασσα όπου διαβάζεται η Ακολουθία του Επιταφίου, δημιουργώντας μία ατμόσφαιρα κατανυκτική την οποία απολαμβάνουν κάθε χρόνο εκατοντάδες επισκέπτες του νησιού. Στη συνέχεια τέσσερις επιτάφιοι συναντώνται στο κεντρικό λιμάνι.

Αντίστοιχα στην Τήνο ο επιτάφιος του Αγίου Νικολάου κατευθύνεται προς την παραλία Καλάμια (ή Σπιτάλια). Στο νησάκι Χάνδρα, που βρίσκεται απέναντι από την παραλία, έχουν τοποθετηθεί μεγάλοι φωτεινοί σταυροί. Ο επιτάφιος ακολουθούμενος από τον παπά και τα εξαπτέρυγα μπαίνει στο νερό, όπου και πραγματοποιείται δέηση υπέρ των ναυτικών και επιμνημόσυνη δέηση υπέρ των πνιγέντων. Στη συνέχεια οδηγείται προς το νεκροταφείο, όπου τελείται και εκεί επιμνημόσυνη δέηση.

Σπάρτη: Τα σταυρολούλουδα του Επιταφίου

Στη Σπάρτη, όταν γυρίσουν τον Επιτάφιο, τον ξεστολίζει ο καντηλανάφτης, ο οποίος παίρνει τα κεριά και τα φυλάει. Την άλλη μέρα, τα βάζει ο παπάς σε ένα δίσκο με τα σταυρολούλουδα και τα μοιράζει στις γυναίκες. Τα λουλούδια αυτά, οι γυναίκες τα κρατούν ως φυλαχτό και όταν αρρωστήσει ένα παιδάκι βάζουν στα κάρβουνα λίγο νερό και μερικά σταυρολούλουδα και το λιβανίζουν.

Μυτιλήνη: Χριστολούλουδα

Στη Μυτιλήνη, αν τελειώσει η περιφορά, “αρπάζουν” τα λουλούδια, γιατί πιστεύουν πως κλεμμένα έχουν πιο θαυματουργές ιδιότητες. Τα “Χριστολούλουδα” τα φυλάνε για το καλό. Με αυτά γιατρεύουν τον πονοκέφαλο, τα κάνουν φυλαχτά και με αυτά γαληνεύουν τη θάλασσα όσοι ταξιδεύουν, σύμφωνα με την παράδοση.

Νέο Σούλι Σερρών: Τα «Γεφύρια»

Στο μικρό χωριό Νέο Σούλι του δήμου Εμμανουήλ Παππά αναβιώνει κάθε Μεγάλη Παρασκευή το μοναδικό έθιμο «Γεφύρια». Το έθιμο βρίσκει τις ρίζες του στα βάθη των αιώνων και συνεχίζεται από γενιά σε γενιά. Σύμφωνα με αυτό, νεαρές κοπέλες και παλικάρια, όλη τη Μεγάλη Εβδομάδα μαζεύουν από τις αυλές των σπιτιών διάφορα λουλούδια και μεγάλα φύλλα δέντρων. Το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής ξεκινά ο στολισμός των «Γεφυριών». Ξύλινες και μεταλλικές κατασκευές στο σχήμα γεφυριού τοποθετούνται ψηλά από τη μία πλευρά του δρόμου έως την άλλη. Οι κατασκευές στολίζονται με πολλά λουλούδια και εικόνες που φέρνει ο κάθε κάτοικος από το σπίτι του. Σε όλη τη διαδρομή που θα διανύσει το βράδυ ο Επιτάφιος θα περάσει κάτω από τα στολισμένα «Γεφύρια» που θα παραμείνουν στο χωριό 40 ημέρες, έως την «Ανάληψη του Κυρίου». Μετά οι κάτοικοι θα πάρουν τα ξερά λουλούδια και τις εικόνες και θα τα βάλουν στο εικονοστάσι του σπιτιού, για να έχουν την ευλογία του Χριστού όλο τον χρόνο.

Τυρός Κυνουρίας: Επιτάφιος με ψαροκάικα

Οι κάτοικοι του Τυρού δεν ξεχνούν τις παραδόσεις τους και αν βρεθείτε σε κάποια γιορτή ή πανηγύρι θα νιώσετε την Τσακώνικη ζεστασιά.  Τη Μεγάλη Παρασκευή θα δείτε την περιφορά των δύο Επιτάφιων στην παραλιακή οδό με την συνοδεία των ψαροκάϊκων, ενώ από στεριάς χιλιάδες κόσμου ακολουθούν με ευλάβεια τους δύο Επιτάφιους.

Καλαμάτα: Μεγάλη Παρασκευή με… σαϊτοπόλεμο

Η ανάμνηση του Θείου Πάθους και η Ανάσταση του Ιησού Χριστού και το Πάσχα, επιτελούνται στην Καλαμάτα με λαμπρότητα και με σεβασμό στις παραδόσεις και τα έθιμα του λαού μας. Ένα από αυτά, που συντελεί στον εορτασμό με ιδιαίτερο, εντυπωσιακό τρόπο και διεξάγεται με την υποστήριξη του Δήμου Καλαμάτας, είναι η ρίψη σαϊτών και ο σαϊτοπόλεμος, με φλόγα και βροντή. Σαΐτες, λοιπόν, θα ρίξουν οι σαϊτολόγοι καταρχήν τη Μεγάλη Παρασκευή, την ώρα που οι πιστοί θα περιφέρουν τον Επιτάφιο σε όλες τις γειτονιές της Καλαμάτας προς ευλογία της πόλης. Σαΐτες θα πέσουν στη Ράχη και τον Αβραμόγιαννη, αλλά και στη Φυτειά στις 9.30 περίπου το βράδυ και σε άλλα σημεία. Οι ετοιμασίες των σαϊτολόγων έχουν ξεκινήσει από καιρό και το πρωί της Μεγάλης Παρασκευής, στο λημέρι τους, κοντά στον ιερό ναό του Αγίου Ιωάννη στην αγορά της Καλαμάτας, θα φθάσουν στο αποκορύφωμα.

Ναύπακτος: Σταυρός από φωτιά

Στη Ναύπακτο, το βράδυ της Μεγάλης Παρασκευής, πλήθος κόσμου, ντόπιοι και επισκέπτες, ακολουθούν την περιφορά του Επιταφίου σχηματίζοντας πομπές, οι οποίες διέρχονται από το λιμάνι, όπου είναι αναμμένες δάδες ειδικά τοποθετημένες στις τάπες του Κάστρου, γύρω από το λιμάνι. Στο μέσον της εισόδου του λιμανιού οι δάδες σχηματίζουν μεγάλο σταυρό που φωταγωγεί ολόκληρο το λιμάνι, παρουσιάζοντας μία φαντασμαγορική εικόνα. Το έθιμο συνδυάζει τη θρησκευτική μυσταγωγία με την ηρωική προσπάθεια του μπουρλοτιέρη Ανεμογιάννη να πυρπολήσει τη τουρκική ναυαρχίδα στο χώρο αυτό.

Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης: Η νύχτα γίνεται μέρα

Στη Νέα Μεσημβρία Θεσσαλονίκης, το Πάσχα τη Μεγάλη Παρασκευή, οι δύο Επιτάφιοι των ενοριών, μετά την περιφορά τους στους δρόμους, συναντώνται λίγο μετά τις 9 το βράδυ στα νεκροταφεία. Εκεί, οι κάτοικοι ανάβουν κεριά στα αγαπημένα τους πρόσωπα που έχουν φύγει από τη ζωή και «η νύχτα γίνεται μέρα» από το φως των κεριών.

Ουρανούπολη της Χαλκιδικής: Βυζαντινή παράδοση

Στην Ουρανούπολη της Χαλκιδικής το στόλισμα του Επιταφίου είναι έργο πολύμηνης προσπάθειας. Εδώ και οχτώ χρόνια οι γυναίκες της περιοχής, χρησιμοποιώντας 70.000 πέρλες και 30.000 λουλούδια, στολίζουν τον επιτάφιο, «πατώντας» πάνω σε σχέδια της βυζαντινής παράδοσης.

Πάρος: Οι επισκέπτες βιώνουν τα πάθη του Χριστού

Στη Μάρπησσα της Πάρου, το βράδυ της Μ. Παρασκευής μέσα σε ατμόσφαιρα κατάνυξης, οι επισκέπτες βιώνουν τα πάθη του Κυρίου. Κατά μήκος της περιφοράς του Επιταφίου και σε χαρακτηριστικά σημεία λαμβάνουν χώρα σκηνές από τη ζωή και τα πάθη του Χριστού. Σ’ αυτές συμμετέχουν νέοι, νέες και παιδιά ντυμένα με ρούχα της εποχής του Χριστού. Το γενικό κλίμα συγκίνησης και κατάνυξης μεταφέρει τους πιστούς στην ανάσταση του Λαζάρου, στην είσοδο στα Ιεροσόλυμα, στη μετάνοια της Μαγδαληνής, στον Μυστικό Δείπνο, στην προσευχή στο Όρος των Ελαιών, στον Πόντιο Πιλάτο, στην ανάβαση στον Γολγοθά, στην κρεμάλα του Ιούδα, στη Σταύρωση, στην Αποκαθήλωση και στον επιτάφιο του Χριστού.

Το alexandria.mou.gr εύχεται για εσάς και τις οικογένειές σας Καλή Καθαρά Δευτέρα και Καλή Σαρακοστή.

Γιατί λέγεται Καθαρά Δευτέρα 

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη Εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημαίνει το τέλος των Αποκριών. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονται» πνευματικά και σωματικά. Είναι μέρα νηστείας αλλά και μέρα αργίας για τους Χριστιανούς. Η νηστεία διαρκεί για 40 μέρες, όσες ήταν και οι μέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο. Εορτάζεται 48 ημέρες πριν την Κυριακή της Ανάστασης του Χριστού, το χριστιανικό Πάσχα.

Έθιμα

Η ημέρα της Καθαράς Δευτέρας, γιορτάζεται έντονα σε όλη την Ελλάδα, με διάφορα έθιμα και αποτελεί επίσημη αργία. Συνηθίζεται πανελλαδικά να τρώγεται λαγάνα, δηλαδή άζυμο ψωμί που παρασκευάζεται μόνο εκείνη τη μέρα, ταραμάς, χαλβάς, θαλασσινά, λαχανικά, ελιές και φασολάδα χωρίς λάδι.

Κύρια έθιμα σε όλη την Ελλάδα είναι το πέταγμα του χαρταετού, αλλά και το λεγόμενο Γαϊτανάκι, έθιμο που έφεραν από την Μικρά Ασία οι πρόσφυγες. Στα Μεστά και στους Ολύμπους της Χίου, αναβιώνει το Έθιμο του Αγά με τις ρίζες του στην Τουρκοκρατία, όπου σε ένα θεατρικό ο Αγάς ως δικαστής, καταδικάζει με χιούμορ τους θεατές.

Άλλο έθιμο με ρίζες στην Τουρκοκρατία είναι εκείνο της μεταμφίεσης κάποιου κατοίκου της Αλεξανδρούπολης σε Μπέη και της περιφοράς του στην πόλη μοιράζοντας ευχές.

Οι κάτοικοι του Πόρου καθαρίζουν τα μαγειρικά σκευάσματά τους από τα λίπη των κρεάτων που καταναλώθηκαν τις Απόκριες σε ένα έθιμο που αποκαλείται ξάρτυσμα.

Σε ορισμένα χωριά της Κέρκυρας λαμβάνει μέρος ο Χορός των Παπάδων όπου οι Ιερείς στήνουν χορό που ακολουθείται από τους γέροντες.

Στην Κάρπαθο οδηγούνται στο Λαϊκό Δικαστήριο Ανήθικων Πράξεων από τους Τζαφιέδες, δηλαδή τους χωροφύλακες, οι κάτοικοι που αντάλλαξαν απρεπείς χειρονομίες ώστε να αποδοθεί δικαιοσύνη από τους σεβάσμιους της πόλης.

Το αλευρομουτζούρωμα στο Γαλαξίδι, όπου οι καρναβαλιστές πασαλείφονται με αλεύρι και χορεύουν κυκλικά.

Στην Μεθώνη Μεσσηνίας γίνεται του Κουτρούλη ο γάμος, αναπαράσταση ενός πραγματικού γάμου του 14ου αιώνα, ενώ στην Νέδουσα οι αγρότες προσκαλούν την ευημερία με το αγροτικό καρναβάλι τους.

Στη Βόνιτσα ένας αχυρένιος ψαράς δεμένος σε γάιδαρο γυρνώντας μέσα από το χωριό καταλήγει σε μια φλεγόμενη βάρκα στο έθιμο του Αχυρένιου-Γληγοράκη, ενώ στην Θήβα λαμβάνει μέρος ο βλάχικος γάμος όπου ξυρίζεται ο γαμπρός για να παντρευτεί κάποιον άντρα συγχωριανό του μεταμφιεσμένο σε νύφη.

Τέλος, οι Μουτζούρηδες στο Πολύσιτο Βιστωνίδας, μουτζουρώνουν με κάπνα τους επισκέπτες του χωριού.

Η ιστορία του χαρταετού

Η ιστορία του χαρταετού έχει βαθιές ρίζες στην αρχαία Κίνα ξεπερνώντας τα 2.400 χρόνια ζωής. Αρχικά, βέβαια, υλικό κατασκευής των χαρταετών δεν υπήρξε το χαρτί, αλλά το ξύλο. Οι λαοί της Ανατολής χρησιμοποιούσαν τους χαρταετούς σε μαγικές τελετές, θρησκευτικές εκδηλώσεις και σε τελετουργίες για τον εξορκισμό του κακού. Πίστευαν ότι όσο ψηλότερα ανεβεί ο αετός τόσο πιο τυχεροί θα είναι.

Ο αυτοκράτορας της Κίνας Γουέν Χσουν έκανε πειράματα πτήσεων με αετούς φτιαγμένους από μπαμπού, χρησιμοποιώντας για επιβάτες τους κρατούμενούς του. Οι τυχεροί που επιζούσαν κέρδιζαν την ελευθερία τους.

Μια από τις πιο εντυπωσιακές γιορτές με χαρταετούς που ''χορεύουν'' στους αιθέρες πραγματοποιείται εδώ και χιλιάδες χρόνια στη Βόρεια Ινδία, για την υποδοχή της άνοιξης, με εντυπωσιακές τελετές που έχουν τις ρίζες τους στην ινδουιστική μυθολογία. Για τον ίδιο λόγο, στη Λαχώρη του Πακιστάν κάθε Φεβρουάριο γίνονται πανηγυρικές εκδηλώσεις, που επαναφέρουν στη μνήμη παγανιστικές συνήθειες του παρελθόντος.

Αλλά και στην ελληνική αρχαιότητα, ο χαρταετός δεν ήταν άγνωστος. Αναφέρεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντα -4ος αι. π. Χ.- χρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, ενώ υπάρχει και ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής με παράσταση κόρης, η οποία κρατά στα χέρια της μια μικρή λευκή σαΐτα (είδος αετού) με το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει.

Πιθανότατα βέβαια, τα πειράματα ή τα παιχνίδια των Αρχαίων Ελλήνων με τους "αετούς" θα πρέπει να γίνονταν με πανί τουλάχιστον ως το Μεσαίωνα, καθώς η χώρα μας δεν διέθετε σε αφθονία το χαρτί.

Πολύ αργότερα ο Μάρκο Πόλο γυρίζοντας από τα ταξίδια του, φέρνει το χαρταετό στην Ευρώπη του Μεσαίωνα, όπου τον περιγράφει και για τις επικίνδυνες επανδρωμένες πτήσεις του.

Τα νεότερα χρόνια, πολλές λεπτομέρειες για την παρουσία του χαρταετού στη Γηραιά Ήπειρο έχουμε το 1450 στη Γερμανία και το 1606 στην Ισπανία. Στη δεύτερη περίπτωση, ένας κληρικός αναφέρει στο ημερολόγιό του ότι χρησιμοποιούσαν τον χαρταετό σαν παιχνίδι χαράς την ημέρα του Πάσχα.

Ακολουθούν οι χρόνοι της επιστημονικής χρησιμοποίησης των χαρταετών (ή και υφασματαετών) ώσπου το 1752 στην Αμερική ο Βενιαμίν Φραγκλίνος εκτέλεσε το διάσημο πείραμά του, διαπιστώνοντας με τεχνητό αετό τον ηλεκτρισμό της ατμόσφαιρας και του κεραυνού, οπότε και κατασκεύασε το αλεξικέραυνο. Το 1880 ο Αυστραλός Hargrave σχεδίασε έναν τεράστιο αετό για μετεωρολογικές παρατηρήσεις.

Υπάρχει προφορική παράδοση που αγγίζει τα όρια του μύθου, ότι τη μεγάλη γέφυρα του Νιαγάρα την άρχισαν, ρίχνοντας απέναντι με χαρταετό το πρώτο σχοινί.

Ο χαρταετός έφθασε στην Ελλάδα πρώτα από τα λιμάνια Ανατολής (Σμύρνη-Χίο-Κωνσταντινούπολη), τα λιμάνια της Επτανήσου, της Σύρας, των Πατρών και ακολούθησαν τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε κανείς να αγοράσει σπάγκο και χρωματιστό χαρτί. Η κατασκευή ενός χαρταετού σήμερα είναι σχετικά εύκολη υπόθεση καθώς υπάρχουν όλα τα τεχνικά μέσα.

Απαιτείται βέβαια κοφτερό μυαλό από τον κατασκευαστή, επιδέξια χέρια και φυσικά φαντασία! Ο χαρταετός στη μακραίωνη ιστορία του χρησιμοποιήθηκε με διάφορους τρόπους, για τη μέτρηση της θερμοκρασίας και της ταχύτητας των ανέμων, για μελέτες της ατμόσφαιρας και του ηλεκτρισμού, αλλά ακόμα και για αεροφωτογραφίσεις.

Για το πέταγμα του χαρταετού πρέπει με προσοχή να επιλέγουμε ανοιχτούς χώρους χωρίς ηλεκτροφόρα καλώδια. Πάντως, είτε ως άθυρμα ή συνήθεια του χθες, του σήμερα αλλά και του αύριο, έχει τη δύναμη, σε διαφορετικές χρονικές περιόδους για κάθε χώρα, να ξεσηκώνει όλο τον κόσμο, μικρούς και μεγάλους.

Χελιδόνια στις Αιγές! “ἦλθ᾽ ἦλθε χελιδών καλὰς ὥρας ἄγουσα, καλοὺς ἐνιαυτούς..”

Η 1η Μαρτίου στην αρχαιότητα ήταν η αρχή του νέου έτους και ως πρώτη ημέρα του χρόνου κατείχε ιδιαίτερη θέση στο αρχαίο ελληνικό ημερολόγιο. Ο ερχομός της Άνοιξης και μαζί της ο ερχομός της νέας χρονιάς σχετίζονταν με έθιμα που είχαν ως σκοπό να αποτρέψουν το Κακό και να ευχηθούν το Καλό. Ένα τέτοιο πανάρχαιο έθιμο ήταν να πηγαίνουν τα παιδιά από σπίτι σε σπίτι κρατώντας ένα ξύλινο χελιδόνι και να τραγουδούν τα «Χελιδονίσματα», ένα χαρούμενο παιδικό τραγούδι για το καλωσόρισμα των χελιδονιών και της Άνοιξης. Τα «Χελιδονίσματα» συνέχισαν να τραγουδιούνται στα βυζαντινά χρόνια, αλλά και στην περίοδο της Τουρκοκρατίας φέρνοντας έτσι αυτό το έθιμο ως τις μέρες μας.

Η Εφορεία Αρχαιοτήτων Ημαθίας γιορτάζει τον ερχομό της Άνοιξης την Κυριακή 3 Μαρτίου και ώρα 11 το πρωί στο Νέο Μουσείο Αιγών μαζί με τα παιδιά του Εκπολιτιστικού Συλλόγου Παλατιτσίων, του Μορφωτικού-Εκπολιτιστικού Συλλόγου Λουτρού και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ξεχασμένης «Γ.Σεφέρης».

Εμψυχωτής της δράσης θα είναι ο παιδαγωγός Σωτήρης Τσιρογιάννης.

Σε αποκριάτικους ρυθμούς θα «χορέψουν» και φέτος πολλές περιοχές στη Βόρεια Ελλάδα με τις περισσότερες εκδηλώσεις και καρναβάλια να ξεκινούν αυτη την εβδομάδα.

Από την Τσικνοπέμπτη, οι σερπαντίνες και τα κομφετί θα έχουν την τιμητική τους, ενώ μικροί και μεγάλοι μασκαράδες προετοιμάζονται για ξέφρενο ξεφάντωμα και συμμετοχή σε εντυπωσιακές καρναβαλικές παρελάσεις.

Το εθιμο του Γενίτσαρου χρονολογείται από τον 18ο αιώνα. Ο Γενίτσαρος φοράει -μεταξύ άλλων- φουστανέλα και τσαρούχια, ενώ η φορεσιά του στολίζεται με πολλές σειρές από βαριά και λεπτοδουλεμένα ασημένια νομίσματαΤο εθιμο του Γενίτσαρου χρονολογείται από τον 18ο αιώνα. Ο Γενίτσαρος φοράει -μεταξύ άλλων- φουστανέλα και τσαρούχια, ενώ η φορεσιά του στολίζεται με πολλές σειρές από βαριά και λεπτοδουλεμένα ασημένια νομίσματα

Γενίτσαροι και Μπούλες στη Νάουσα

Οπως αναφέρει το ΑΠΕ-ΜΠΕ την Τσικνοπέμπτη θα ανοίξει η αυλαία των εκδηλώσεων και στη Νάουσα, με αποκριάτικο γλέντι, παραδοσιακούς χορούς και πολλές εκπλήξεις. Η παράδοση και η σάτιρα, με επίκεντρο το δρώμενο «Γενίτσαροι και Μπούλες», θα είναι τα κύρια στοιχεία των φετινών εκδηλώσεων, που διοργανώνει ο δήμος Νάουσας και θα κορυφωθούν το τριήμερο της Αποκριάς.

Το δρώμενο χρονολογείται από τον 18ο αιώνα. Ο Γενίτσαρος φοράει -μεταξύ άλλων- φουστανέλα και τσαρούχια, ενώ η φορεσιά του στολίζεται με πολλές σειρές από βαριά και λεπτοδουλεμένα ασημένια νομίσματα. Η μεταμφίεση ολοκληρώνεται με μία μάσκα από πανί, κερωμένο στην εσωτερική πλευρά και στοκαρισμένο στην εξωτερική, με ζωγραφιστό μουστάκι.

Τον ρόλο της Μπούλας υποδύεται πάντα άνδρας ντυμένος με φαρδιά γυναικεία ρούχα. Έως την Καθαρά Δευτέρα, το νταούλι και ο ζουρνάς ακούγονται διαρκώς σε κάθε γειτονιά της Νάουσας, συνοδεύοντας τα «μπουλούκια» των Γενίτσαρων.

Γενίτσαροι και Μπούλες στο καρναβάλι της Νάουσας Γενίτσαροι και Μπούλες στο καρναβάλι της Νάουσας

Τον ρόλο της Μπούλας υποδύεται πάντα άνδρας ντυμένος με φαρδιά γυναικεία ρούχαΤον ρόλο της Μπούλας υποδύεται πάντα άνδρας ντυμένος με φαρδιά γυναικεία ρούχα

Η αυλαία των αποκριάτικων εκδηλώσεων θα ανοίξει την Τσικνοπέμπτη με συναυλία του Τόνι Σφήνου, στην Πλατεία Καρατάσου, ενώ θα προηγηθεί σόου πυροτεχνημάτων και η βράβευση των νικητών του μαθητικού διαγωνισμού ζωγραφικής «Γίνε νονός της Αποκριάς 2019».
Το Σάββατο 9 Μαρτίου θα πραγματοποιηθεί το ολοήμερο ξέφρενο γλέντι «Μια πόλη, μια γιορτή» στο εμπορικό κέντρο και στα κέντρα διασκέδασης της πόλης με μουσικές μπάντες, χάλκινα συγκροτήματα, λαϊκές ορχήστρες και ξινόμαυρο κρασί Νάουσας με τοπικούς μεζέδες. Την Κυριακή (10/3) θα κυριαρχήσει το έθιμο «Μπούλες της Ηρωικής Πόλης Νάουσας» και την Καθαρά Δευτέρα θα γιορταστούν τα Κούλουμα σε όλες τις τοπικές κοινότητες.

Φανοί στην Κοζάνη

Στην Κοζάνη θα αναβιώσει το έθιμο του φανού, με τις φωτιές και τα υπαίθρια γλέντια να στήνονται στις γειτονιές της πόλης. Από την Τσικνοπέμπτη ανάβει κάθε βράδυ ένας φανός και την Κυριακή της Αποκριάς θα έχουν ανάψει και οι συνολικά 14 φανοί της πόλης. Για ένα δωδεκαήμερο, η πόλη ζει σε ρυθμούς παραδοσιακού κεφιού και πάλλεται από τους ήχους των χάλκινων.

Εκτός από το καθιερωμένο άναμμα των φανών και τις παράλληλες εκδηλώσεις στην κεντρική πλατεία της Κοζάνης προγραμματίζονται δύο συναυλίες, την Παρασκευή και το Σάββατο, 1 και 2 Μαρτίου. Επίσης, στις 3 Μαρτίου, το κέντρο της πόλης θα γεμίσει από τους μικρούς μασκαράδες που θα συμμετέχουν στις εκδηλώσεις, ενώ η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση αρμάτων και ομάδων καρναβαλιστών θα γίνει στις 10 του μήνα.

Ξεχωριστή σημασία έχει το δρώμενο «Κουδουνοφόροι», στο Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης,Ξεχωριστή σημασία έχει το δρώμενο «Κουδουνοφόροι», στο Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης,

Καρναβάλι σε άλλες περιοχές της Κεντρικής Μακεδονίας

Ξεχωριστή σημασία έχει το δρώμενο «Κουδουνοφόροι», στο Σοχό του νομού Θεσσαλονίκης, που τελείται την περίοδο της Αποκριάς, με αποκορύφωμα το τριήμερο της Τυρινής και της Καθαράς Δευτέρας.
Ντυμένοι με στολές που φτιάχνονται από δέρματα ζώων και ζωσμένοι με κουδούνια, οι αθυρόστομοι κουδουνοφόροι καρναβαλιστές χορεύουν και τραγουδούν συμπαρασύροντας τους κατοίκους και τους επισκέπτες της περιοχής.

Στην περιοχή αναβιώνει και η παρωδία γαμήλιας τελετής την Κυριακή της Αποκριάς. Σύμφωνα με την παράδοση, οι τραγόμορφοι χορεύουν στους δρόμους μαζί με όλους τους συγγενείς. Μια μεγαλόπρεπη γαμήλια πομπή μεταφέρει τα προικιά της νύφης φορτωμένα σε άλογα. Ζουρνάδες και νταούλια παίζουν ασταμάτητα, ενώ το ρακί και το κρασί ρέουν άφθονα.

Την Καθαρά Δευτέρα, οι εκδηλώσεις του καρναβαλιού ολοκληρώνονται με την αναβίωση του εθίμου των μετανοιών. Οι μικρότεροι σε ηλικία επισκέπτονται τους μεγαλύτερους συγγενείς, φίλους ή γείτονες και ζητούν συγχώρεση για ό,τι κακό έχουν πει ή έχουν κάνει στη διάρκεια της χρονιάς, με τους μεγαλύτερους σε ηλικία να δίνουν συγχώρεση.

Τα χάλκινα στην ΕδεσσαΤα χάλκινα στην Εδεσσα

Στην Έδεσσα το καρναβάλι μπαίνει φέτος στον 14ο χρόνο της σύγχρονης ζωής του, συνδυάζοντας την παράδοση με τη σάτιρα, το γέλιο και τη μουσική. Από την Τσικνοπέμπτη έως την Καθαρά Δευτέρα το πρόγραμμα περιλαμβάνει πλήθος εκδηλώσεων. Η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση αρμάτων, με τυμπανιστές και μαζορέτες έχει προγραμματιστεί για το Σάββατο, 9 Μαρτίου.

Την Κυριακή, 10 Μαρτίου, θα αναβιώσει το έθιμο της Λάμκας (Η συγχώρεση με ένα αυγό) στο γήπεδο της πόλης, ενώ το βράδυ θα ακολουθήσει το κάψιμο του Βασιλιά Καρνάβαλου με ένα υπερθέαμα από πυροτεχνήματα.
«Έχουμε πετύχει το θεσμό και κάνουμε κάτι διαφορετικό. Διοργανώνουμε τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση μία μέρα νωρίτερα από τους υπόλοιπους, το Σάββατο 9 Μαρτίου. Θα συμμετέχουν 17 μεγάλες ομάδες και όλα γίνονται χάρη στον εθελοντισμό κάποιων ανθρώπων που έχουν διάθεση και ιδέες», είπε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Έδεσσας, Δημήτρης Γιάννου.

Ηθη και έθιμα της βόρειας Ελλάδας για την περίοδο της Αποκριάς Ηθη και έθιμα της βόρειας Ελλάδας για την περίοδο της Αποκριάς

Μήνυμα χαράς θέλει να στείλει, με το φετινό καρναβάλι, ο Δήμος Πολυγύρου στη Χαλκιδική. Από την Τσικνοπέμπτη έως και τη μεγάλη καρναβαλική παρέλαση, την Κυριακή 10 Μαρτίου, θα διοργανωθούν εκδηλώσεις για μικρούς και μεγάλους, μουσικές παραστάσεις, εκθέσεις και χορευτικά ανταμώματα στο κέντρο του Πολυγύρου.
Επίσης, την Κυριακή της Αποκριάς, το πρωί, θα πραγματοποιηθεί έκθεση ιστορικού αυτοκινήτου από τον Σύλλογο Ιστορικού Αυτοκίνητου Β. Ελλάδας, ενώ τα ιστορικά αυτοκίνητα θα πάρουν μέρος και στην αποκριάτικη παρέλαση.

Σε αποκριάτικους ρυθμούς μπαίνουν επίσης η Κρύα Βρύση, η Σκύδρα, το Πολύχρονο της Χαλκιδικής, η Αριδαία, ενώ εκδηλώσεις ξεκινούν από την Τσικνοπέμπτη και σε αρκετούς δήμους του πολεοδομικού συγκροτήματος της Θεσσαλονίκης προκειμένου οι κάτοικοι να γιορτάσουν με συγκροτήματα παραδοσιακής μουσικής, εδέσματα και κρασί.

Στην Καλαμαριά, στις 28 Φεβρουαρίου, θα αναβιώσουν στην Πλατεία Προσφυγικού Ελληνισμού παραδοσιακά έθιμα, όπως οι Φανοί της Κοζάνης, οι Κωδωνοφόροι του Σοχού, το Γαϊτανάκι και οι Γλεντιστάδες της Λέσβου, με στόχο να έρθουν σε επαφή οι νέοι με τα παραδοσιακά αποκριάτικα έθιμα και παράλληλα να δοθεί η ευκαιρία σε όλους τους δημότες να διασκεδάσουν και να ξεφύγουν από τη δύσκολη καθημερινότητα.

Την παράσταση φιλοδοξεί να «κλέψει» και φέτος η Ξάνθη, που για μία ακόμη χρονιά θέλει να ζήσει την Αποκριά μέσα από την ιστορία, τα έθιμα και τις παραδόσεις. Κεντρικό θέμα των εκδηλώσεων, που θα διαρκέσουν έως την Καθαρά Δευτέρα, 11 Μαρτίου, είναι το ...«Έρως ανίκατε μάχαν».
Κορυφαία στιγμή του καρναβαλιού είναι η μεγάλη παρέλαση της τελευταίας Κυριακής της Αποκριάς, στην διάρκεια της οποίας χιλιάδες καρναβαλιστές, μέλη συλλόγων και επισκέπτες γεμίζουν με χρώμα και κέφι το κέντρο της πόλης. Μετά την παρέλαση θα ακολουθήσει το έθιμο «Κάψιμο του Τζάρου». Ο Τζάρος, ένα ομοίωμα του Βασιλιά Καρνάβαλου, καίγεται σε μια μεγάλη φωτιά δίπλα στον ποταμό Κόσυνθο, που βρίσκεται στην είσοδο της παλιάς πόλης της Ξάνθης και σηματοδοτεί τη λήξη των καρναβαλικών εκδηλώσεων σε ένα πανδαιμόνιο πυροτεχνημάτων και γλεντιού.

«Φέτος, το καρναβάλι της Ξάνθης κλείνει 54 χρόνια ζωής. Καταφέραμε παρά την κρίση να δυναμώσουμε έναν θεσμό και συνεχώς να τον κάνουμε καλύτερο», δήλωσε στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο δήμαρχος Ξάνθης, Χαράλαμπος Δημαρχόπουλος, σύμφωνα με τον οποίο, τη φετινή Αποκριά, η περιοχή θα «βουλιάξει» από επισκέπτες. «Περιμένουμε πολύ κόσμο, έχουμε προκρατήσεις και πληρότητα σε ξενοδοχεία από τα Χριστούγεννα. Δεν είναι γεμάτα μόνο τα ξενοδοχεία της Ξάνθης, αλλά και των γύρω πόλεων. Περιμένουμε κόσμο και από τα Βαλκάνια και πιστεύω πως η επισκεψιμότητα θα ξεπεράσει κάθε προηγούμενο. Είμαστε έτοιμοι να εξυπηρετήσουμε αυτό τον κόσμο και να γιορτάσουμε με ασφάλεια», ανέφερε χαρακτηριστικά.

Πηγή: iefimerida.gr

Η Μεταμόρφωση του Σωτήρος, ως σπουδαία δεσποτική εορτή, αποτελεί εξαίρεση εθιμικά καθιερωμένης ιχθυοφαγίας, μέσα στην σύντομη

Σελίδα 1 από 2

Alexandriamou.gr
Δημοσιογραφική Ενημερωτική Ηλεκτρονική Εφημερίδα
Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας