Ή με μια ολόκληρη κοινωνία με πολίτες που δεν έχουν μάθει να σέβονται τους ανθρώπους με μόνιμα προβλήματα υγείας; Ζούμε σε μια κοινωνία φτιαγμένη για ανθρώπους που βλέπουν. Τα κτίρια, οι δρόμοι, τα πεζοδρόμια, ο κόσμος που θέλει, αλλά συνήθως δεν ξέρει πώς να βοηθήσει. Ο υπόλοιπος κόσμος απλά παρκάρει σε ράμπες, σε πεζοδρόμια και κάνει ό,τι μπορεί για να συμβάλει στην ιδρυματοποίηση των ανθρώπων με αναπηρία, έστω και ασυνείδητα.
Ελλιπής παιδεία;
Τύχη μόνο να νιώθουμε που στις 24 Ιουλίου 2008 συστάθηκε η Αστική μη κερδοσκοπική εταιρεία με την επωνυμία "Ελληνική Σχολή Εκπαίδευσης Σκύλων Οδηγών Τυφλών για άτομα με τύφλωση και μειωμένη όραση" και με διακριτικό τίτλο "Σχολή Σκύλων Oδηγών Λάρα"που έχοντας σαν αρχή την ίση μεταχείριση, την αυτόνομη διαβίωση και την καθολική πρόσβαση στα κοινά όλων των ανθρώπων, σε συνάρτηση με την αγάπη και το σεβασμό προς τα ζώα, έργο της είναι να εκπαιδεύει και να παρέχει εντελώς δωρεάν ειδικά εκπαιδευμένους σκύλους Οδηγούς-Τυφλών σε άτομα με τύφλωση ή με μειωμένη όραση.
Ακόμη να διοργανώνει ημερίδες και επιδείξεις με σκοπό την εξοικείωση του κοινού με τους Σκύλους-Οδηγούς, να αξιολογεί ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους, καταστημάτα, επιχειρήσεις και μέσα μαζικής μεταφοράς, προκειμένου η πρόσβαση του ζεύγους Τυφλού-Χρήστη / Σκύλου-Οδηγού να είναι εφικτή. Να εκπαιδεύει άτομα με ολική ή μερική τύφλωση στην κινητικότητα και τον προσανατολισμό με τη χρήση τόσο του Λευκού Μπαστουνιού όσο και με τη χρήση Σκύλου-Οδηγού και να στηρίζει ηθικά, ψυχικά και πρακτικά τους Τυφλούς Χρήστες Σκύλων-Οδηγών. Τέλος, να δημιουργεί προσβάσιμες ιστοσελίδες και έντυπα με θέμα τους Σκύλους-Οδηγούς και την αναπηρία γενικότερα.
Σκύλος λοιπόν, και πέρα από όλα τα τόσο σημαντικά συναισθήματα που μας προσφέρει μέσα από τη συμβίωση μας μαζί του είναι σε θέση να γίνει πια η αίσθηση της όρασης για έναν άνθρωπο και να τον βγάλει στο φως. Σκύλοι που εκπαιδεύονται για μήνες μπορεί και χρόνια χάρη σε ανθρώπους που κάνουν δωρεές βοηθώντας να ανακαλύψουν οι συνανθρωποί τους τις μικρές χαρές της ζωής. Σκύλοι που μαζί με το μπαστούνι τους οδηγούν ανθρώπους με προβλήματα όρασης και μετατρέπουν διαδρομές εξαιρετικά χρονοβόρες, επικίνδυνες και βαρετές με πολλαπλά επίπεδα δυσκολίας σε περιπάτους γεμάτους χαρά για ζωή. Σκύλοι–οδηγοί τυφλών άριστα εκπαιδευμένοι που χρησιμοποιούνται από άτομα με τύφλωση ή μειωμένη όραση προκειμένου να τους οδηγούν παντού και με σχετική ασφάλεια, που από κουτάβια ακόμα ελέγχονται αυστηρά και συνήθως προέρχονται από ειδικευμένα προγράμματα εκτροφής. Με υψηλή νοημοσύνη, αντιληπτικότητα και ιδιοσυγκρασία. Ήρεμα, κοινωνικά και να θέλουν να προσφέρουν στον άνθρωπο.
Μια κλασσική, ανθεκτική φυλή εργασίας και ίσως η δημοφιλέστερη φυλή που υπηρετεί τυφλούς, είναι τα Labrador – Retriever, ιδιαίτερα χαρισματικά ζώα. Ήρεμα, έξυπνα, κοινωνικά, ευρηματικά, με υψηλότατα ποσοστά συναισθηματικής νοημοσύνης και μηδαμινό συντελεστή επικινδυνότητας. Σκύλοι εξαιρετικά ευφυείς με γελαστά μάτια και λαμπερό τρίχωμα που αξιολογούν την ασφάλεια των εντολών που τους δίνεις σαν σκεπτόμενοι άνθρωποι, δίνοντας άνεση και ασφάλεια στις βόλτες, λειτουργώντας ακόμη και ως ανιχνευτές κενών καθισμάτων.Σκύλοι που αντιλαμβάνονται τη διάθεση του αφεντικού τους και δεν τους πιέζουν ποτέ για παιχνίδι και υπακούουν σε εντολές όπως «πάσαρε» που σημαίνει περνάω και ο σκύλος οφείλει να διασχίσει το δρόμο, ενώ αν τη στιγμή εκείνη περνάνε αυτοκίνητα κάνει τη λεγόμενη «έξυπνη ανυπακοή» και αρνείται να περάσει έως ότου οι συνθήκες είναι κατάλληλες.
«Μπάνκα» που σημαινει αναζήτηση κενής θέσης, ενώ «πόρτα» που σημαίνει αναζήτηση εισόδου.
Σκύλο-Οδηγό μπορεί να αποκτήσει όποιο άτομο είναι νομικά τυφλό ή με μειωμένη όραση, είναι πάνω από 18 ετών, γνωρίζει άριστη κινητικότητα με το λευκό μπαστούνι, είναι εκπαιδευμένο στις δεξιότητες καθημερινής διαβίωσης, εξοικειωμένο με τα ζώα και ζει αυτόνομα ή ανεξάρτητα. Αναλυτικότερα, το ηλικιακό όριο των 18 ετών τίθεται προκειμένου το άτομο να είναι ώριμο, να έχει συνείδηση του εαυτού του και των ορίων του, να είναι ανεξάρτητο, να μπορεί να φροντίσει τον σκύλο και να γνωρίζει κινητικότητα και προσανατολισμό. O μελλοντικός χειριστής πρέπει να έχει σωστή σωματική στάση, αυτοπεποίθηση, αυτοκυριαρχία και ικανότητα χειρισμού περιπτώσεων ανυπακοής του ζώου, αλλά και ανάρμοστης συμπεριφοράς των ανθρώπων.
Η εκπαίδευση ενός παιδιού με την προοπτική να αποκτήσει έναν σκύλο–οδηγό στο μέλλον μπορεί να αρχίσει νωρίτερα έτσι ώστε, όταν φτάσει στην κατάλληλη ηλικία να κατέχει το μέγιστο επίπεδο κινητικότητας και ανεξαρτησίας που απαιτείται για να είναι σε θέση να συνεργαστεί με έναν τέτοιο σκύλο. Ο σκύλος-οδηγός είναι ένα έμβιο ον που χρειάζεται προσοχή και φροντίδα. Από την στιγμή που κάποιος γίνεται χειριστής σκύλου–οδηγού, καθίσταται ο αποκλειστικός υπεύθυνος για τη σωστή διαβίωση του ζώου και πρέπει να καλύπτει όλα τα έξοδα διατροφής και κτηνιατρικής του περίθαλψης. Ο σκύλος-οδηγός πρέπει να βγαίνει βόλτα τουλάχιστον μία ώρα την ημέρα ώστε να τρέξει και να παίξει σαν φυσιολογικός σκύλος. Ζει μέσα στο σπίτι και όχι έξω στον κήπο. Χρειάζεται καθημερινό καλλωπισμό για να είναι ευπρόσδεκτος στα δημόσια μέρη και τα μέσα μαζικής μεταφοράς, όπως επιτάσσει η Ευρωπαική και Εθνική νομοθεσία.
Ο χειριστής οφείλει να ακολουθεί αυστηρά την εκπαιδευτική ρουτίνα του σκύλου-οδηγού. Τέλος, απαγορεύεται η άσκηση οποιασδήποτε μορφής σωματικής ή / και ψυχολογικής βίας επάνω σε έναν σκύλο-οδηγό. Ο σκύλος-οδηγός δεν παύει να είναι ένα ζώο. Αυτό σημαίνει ότι, όσο καλά εκπαιδευμένος και αν είναι, υπάρχει πάντα περίπτωση να αντιδράσει αναπάντεχα. Για το λόγο αυτό, ο τυφλός-χειριστής πρέπει να είναι σε ετοιμότητα. Οφείλει να είναι ήρεμος, ψύχραιμος και να μην ξεχνάει ποτέ ότι ο σκύλος είναι ένα ανυπεράσπιστο ζώο ενώ αυτός ένας άνθρωπος. Ο σκύλος-οδηγός δεν είναι ρομπότ και δεν είναι σίγουρα το GPS ενός τυφλού ανθρώπου. Δεν μπορεί να καθοδηγήσει έναν άνθρωπο εάν εκείνος δε γνωρίζει που ακριβώς επιθυμεί να πάει. Τέλος, η ποιότητα εργασίας του σκύλου-οδηγού, εξαρτάται εξ΄ ολοκλήρου από τον τρόπο που τον χειρίζεται ο άνθρωπος.
Τι πιστεύω και εύχομαι ότι προσφέρει ο Σκύλος Οδηγός Τυφλού; Θα αναγκάσει θεωρώ καταρχήν τους υπεύθυνους να αποφασίσουν να λύσουν τα προβλήματα που δημιουργούνται από το παρκάρισμα πάνω στα πεζοδρόμια, μπροστά από τις ράμπες εισόδου και εξόδου σε αυτά, να φροντίσουν να βαφτούν όλες οι διαβάσεις καθώς ο σκύλος οδηγός έχει μάθει να διασχίζει τους δρόμους από εκεί, να εξασφαλίσουν τη σωστή λειτουργία των φαναριών και γενικότερα να εξαλείψουν τα προβλήματα που προκαλούνται από τεχνικές ελλείψεις και κακές κατασκευές.
Ας ευχηθούμε να δώσει ο σκύλος τη δυνατότητα ώστε ένας μεγάλος αριθμός τυφλών να επανανταχθεί και να αξιοποιηθεί στην κοινωνία λόγω των ικανοτήτων του, της μόρφωσής του, των γνώσεων και της εμπειρίας του. Ας ευχηθούμε να υπενθυμίσει σε όλους τους ανθρώπους πως κανείς μας δεν έχει συμβόλαιο εφ’ όρου ζωής με την αρτιμέλεια και μπορεί ένα ατύχημα να αλλάξει τα πάντα. Θέλω να πιστεύω πως ο σκύλος οδηγός θα δώσει ευκαιρίες για γνώση στο τι σημαίνει γνήσια φιλοζωία, σεβασμός στη ζωή των συνανθρώπων μας και του περιβάλλοντος με καλύτερες συνθήκες διαβίωσης. Θα δώσει ίσα δικαιώματα στους νόμους έτσι ώστε τα άτομα με αναπηρία να απολαμβάνουν μια φυσιολογική ζωή κοινωνική και πολιτιστική.
Τα ζώα δεν είναι υπηρέτες μας …είναι σύντροφοι και ως συντρόφους ακόμη και στις δύσκολες ώρες οφείλουμε να τους σεβόμαστε και να υπολογίζουμε τα συναισθήματά τους. Τα ζώα είναι εκείνοι οι σύντροφοι ζωής που στις αντίξοες συνθήκες έρχονται δίπλα μας να μας δώσουν τη δυνατότητα σε μας τους αδαείς τάχα κυρίαρχους της Φύσης να βιώσουμε στην ουσία του τον διεθνή και καταξιωμένο ορισμό που αναφέρει ότι: Υγεία είναι η κατάσταση ομοιόστασης των οργανισμών μέσα στο ανοιχτό φυσικό σύστημα που χαρακτηρίζεται από την αίσθηση ισορροπίας σε όλα τα επίπεδα, τόσο στο ψυχοδιανοητικό όσο και στο σωματικό.
Αφιερώνω το παραπάνω άρθρο στη σκυλίτσα από την οποία πήρε και το όνομα της η σχολή «Λάρα» και σε μια ξεχωριστή προσωπικότητα που έχει μάθει να ονειρεύεται με ήχους και να βλέπει με άλλα μάτια, είναι τυφλή σχεδόν εκ γενετής, κατάφερε να κερδίσει το χάλκινο μετάλλιο στο Πανευρωπαϊκό Ποδηλασίας στη Σερβία και να βγει τέταρτη στην αντοχή.
Έναν Άνθρωπο που μέσα από έναν αγώνα πέντε χρόνων, με συναντήσεις επί συναντήσεων και με συνεχείς προσπάθειες πέτυχε τη δημοσίευση στο ΦΕΚ της ψήφισης του νόμου που επιβάλλει την πρόσβαση των σκύλων για τυφλούς σε όλους τους ιδιωτικούς και δημόσιους χώρους, καθώς και τα μέσα μαζικής μεταφοράς με και κατάφερε και ψηφίστηκε ο Νόμος 3868/2010 που ανοίγει διάπλατα τις πόρτες για τους σκύλους των τυφλών. Το αφιερώνω στον Άνθρωπο- Ήρωα Ιωάννα – Μαρία Γκέρτσου, Ερευνήτρια στο ΙΤΕ Ηρακλείου, με μεταπτυχιακό στη Γνωσιακή Επιστήμη (έρευνα του εγκεφάλου), υποψήφια διδάκτωρ στην ιατρική σχολή του πανεπιστημίου Κρήτης, ιδρύτρια και πρόεδρο της Σχολής Σκύλων Οδηγών Τυφλών «Λάρα» που μετά από την απαγόρευση της εισόδου στο σκύλο της σε μια ταβέρνα στο Χαλάνδρι έβαλε σκοπό της ζωής της να επιτραπεί η είσοδος στους σκύλους οδηγούς σε όλους τους δημόσιους και ιδιωτικούς χώρους και το πέτυχε. Δανείζομαι τα λόγια του κ. Φραντζεσκάκη από το άρθρο του στο βιβλίο «Φιλόζωος ή Μισάνθρωπος»……
«Τηλέφώνησα λοιπόν και ρώτησα στην ταβέρνα και όταν μου απάντησαν πως σύμφωνα με το νόμο απαγορεύονται τα ζώα σε χώρους εστίασης, τους είπα πως θεωρείτε πως αν ερχόταν το υγειονομικό και έβλεπε τη σκυλίτσα να συνοδεύει την τυφλή Ιωάννα θα σας επέβαλλε πρόστιμο;….Και τότε τα τραπεζάκια στο δρόμο τι συνιστούν;….Δε συνιστούν πολεοδομική παράβαση;……Ζούμε στη χώρα όπου ένας άνθρωπος πρέπει να φάει στο δρόμο επειδή βλέπει με τα μάτια του σκύλου, ενώ άνθρωποι φορείς π.χ της γρίπης των χοίρων θα μπορούσανε να φάνε, αν δεν έλεγαν λέξη, χωρίς κανένα πρόβλημα».
Ελλάδα, χώρα όπου κρατάμε πολύ ψηλά τα σκήπτρα στην απάνθρωπη μεταχείριση στα ζώα και στον άνθρωπο που συνιστά ιδιαιτερότητα και άτομο με αναπηρία, ίσως γιατί θέλει πολλά χιλιόμετρα δρόμο να αντιληφθείς ότι όλοι μας εν δυνάμει άτομα με αναπηρία είμαστε. Γιατί ο Έλληνας αναγνωρίζει ένα πρόβλημα μόνο όταν γίνει προσωπικό.
Η ζωή έστω και «διαδικτυακά» τελικά, μας φέρνει κοντά με όσους εκτιμούμε και σεβόμαστε. Έυχομαι να έρθει σύντομα και η μέρα που θα συναντήσω την ηρωίδα Ιωάννα από κοντά για να της δώσω μια τόσο μεγάλη αγκαλιά γεμάτη αγάπη, εκτίμηση και τεράστιο σεβασμό, όσο τεράστια είναι και η δύναμη της ψυχής της και με όσες δυνατότητες και δυνάμεις έχω να συνδράμω στο εξαιρετικά σημαντικό έργο της ζωής της. Τον δρόμο τους όλοι αυτοί οι Ήρωες θα τον βρούνε. Ψηλαφώντας. Στα σκοτεινά. Και μαζί παντού και πάντα με τους τετράποδους οδηγούς. Και όλοι εμείς οφείλουμε να πορευόμαστε δυνατοί δίπλα τους……
ΠΑΠΑΠΟΣΤΟΛΟΥ ΚΑΤΕΡΙΝΑ
ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟΣ
ΑΝΤΙΠΡΟΕΔΡΟΣ ΕΦΑΛ
