το πραγματικό «στοιχειό» της.
Μπήκε από τους πρώτους στον Βάλτο, το φθινόπωρο του 1904 και έμεινε εκεί μέχρι την υποχρεωτική διακοπή του Αγώνα που επέβαλαν οι Νεότουρκοι τον Ιούλιο του 1908, ανθεκτικός και άτρωτος στις απάνθρωπες συνθήκες της υγρασίας και της ελονοσίας του Βάλτου. Πολέμησε με όλους τους αρχηγούς των ελληνικών σωμάτων της Λίμνης και με την πείρα του, την αντοχή του και τις πολύτιμες γνώσεις των συνθηκών και του ανορθόδοξου πολέμου που διεξαγόταν στον Βάλτο, είχε ο απαραίτητος και ο κυριότερος βοηθός και οδηγός τους.
Το φθινόπωρο του 1908 φυγαδεύτηκε στην Αθήνα, μαζί με άλλους οπλαρχηγούς της Μακεδονίας, γιατί είχαν γίνει στόχος των Νεότουρκων και κινδύνευε η ζωή τους. Έμεινε δυόμισι περίπου χρόνια στην Αθήνα, στο «Άσυλο των Μακεδόνων», σωστό λιοντάρι στο κλουβί γιατί ο νους και η καρδιά του ήταν πάντα στην αγαπημένη του Μακεδονία.
Τον Νοέμβριο του 1910 δραπέτευσε και επέστρεψε στα ραγάζια της Λίμνης, για να «καθαρίσει» παλιούς του λογαριασμούς με τους κομίτες της περιοχής.
Οι κινήσεις του προδόθηκαν από δυο παλιούς του συνεργάτες, που εντωμεταξύ είχαν γίνει όργανα των Νεότουρκων. Έτσι το απόγευμα της Κυριακής 13 Φεβρουαρίου 1911, κοντά στο χωριό Νησί, μετά από συμπλοκή με το απόσπασμα του Χαλίλ-μπεη, ο οπλαρχηγός Γκόνος Γιώτας έπεφτε νεκρός στα 31 του χρόνια, χωρίς να προλάβει να χαρεί τη λευτεριά της Μακεδονίας, για την οποία τόσο αγωνίστηκε και την έφερε 20 μήνες αργότερα ο Ελληνικός Στρατός.
Στη μνήμη του, παραθέτουμε δημοσιεύματα του τύπου της εποχής που αναφέρονται με λεπτομερείς περιγραφές στις συνθήκες του θανάτου του.
1. Η εφημερίδα «ΣΚΡΙΠ» των Αθηνών της 20ης Φεβρουαρίου 1911:
ΗΡΩΙΚΟΤΑΤΗ ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΚΑΠ. ΓΚΟΝΟΥ ΜΕ ΤΟΥΣ ΤΟΥΡΚΟΥΣ
ΠΩΣ ΕΠΕΣΕ ΜΑΧΟΜΕΝΟΣ ΘΥΜΑ ΠΡΟΔΟΣΙΑΣ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ, 17 Φεβρoυαρίoυ (Ιδιαιτέρα ανταπόκρισις «Σκρίπ»)
«Ως ε¬γκαίρως σας ετηλεγράφησα συμπλοκής γενομένης παρά την λίμνη Γενιτσών μεταξύ αποσπάσματος στρατού και της συμμορίας του καπετάν Γκόνου εφονεύθη ο τελευταίος ούτος. Αι λεπτομέρειαι της συμπλοκής και του φόνου του ηρωικού αρχηγού αξίζουν να παρατεθούν ενταύθα.
Την νύκτα του περελθόντος Σαββάτου (12 Φεβρουαρίου 1911) ο καπετάν Γκόνος επικεφαλής 15 συμμοριτών ευρίσκετο εις τι δάσος παρά το χωρίον Νησί του Ρουμλουκίου και παρά την λίμνην Γενιτσών.
Τούτο ετηλεγραφήθη εις τον Γεν. Διοικητήν υπό προδότου Έλληνος, αμέσως δε παρά το προκεχωρηκός της ώρας ο Γεν. Διοικητής προσκαλέσας τον λοχαγόν Χαλήλ βέην, πρώην μέλος της απαισίας τη μνήμη ανιχνευτικής αφοπλιστικής Επιτροπής, και αφού τω έδειξε το τηλεγράφημα, διέταξεν αμέσως να λάβη απόσπασμα και να σπεύση κατά της συμμορίας.
Τούτο και εγένετο. Ο Χαλήλ βέης επί κεφαλής πεντηκοντάδος οπλιτών, συνοδευόμενος δε υπό του προδότου Κώστα Βλάχου και τινός άλλου υψηλής περιωπής Έλληνος προδό¬του, δι’ ειδικής αμαξοστοιχίας, έφθασεν εις Γιδά, εκείθεν δε πεζή το απόσπασμα έσπευ¬σεν εις το κρυσφήγετον της συμμορίας οδηγούμενον υπό του προδότου - οι στρατιώται άνευ οδηγού ούτε βήμα δύναται να κάμουν εις τα μέρη εκείνα - και περιεκύκλωσαν αυτό.
ΦΟBEPA ΜΑΧΗ
Περί τα εξημερώματα η συμμορία αντελήφθη ότι ήτο περικυκλωμένη και ήρχισεν σφοδρόν πύρ κατά του στρατού. Ήρχισεν η συμπλοκή αγρία. Οι δεκαπέντε Έλληνες έδειξαν τόσην γενναιότητα, ώστε ο Χαλήλ βέης ηναγκάσθη να ζητήση επικουρίας εντεύθεν.
Καθ’ όλην την ημέραν η συμπλοκή εξηκολούθησεν ότε δε περί το εσπέρας εξηντλήθησαν τα φυσίγγια των Ελλήνων επεχείρησαν έξοδον.
Η ΕΞΟΔΟΣ
Πρώτος ο πάντοτε πρώτος Γκόνος επήδησεν εκ του προχείρου οχυρώματός
του και ώρμησεν κατά του στρατού. Αλλά η σφαίρα δεν σέβεται τους γενναίους. Ο Γκόνος έπεσε βληθείς εις το μέτωπον. Τότε έγινεν αληθής ομηρική μάχη περί το πτώμα του. Οι συμμορίται κατόρθωσαν να σύρουν τον Γκόνον προς τα οχυρώματά των και αφώπλισαν αυτόν, παρέλαβον δε και τα ενδύματα και τας σημειώσεις του .
Η συμπλοκή εξηκολούθησε και οι συμμορίται κατόρθωσαν να διαφύγουν. Την νύκτα όμως της Κυριακής απεστάλησαν δι’ ιδιαιτέρας αμαξοστοιχίας έτεροι 25 στρατιώται και τέσσερα μυδραλιοβόλα και ο Χαλήλ βέης ενισχυθείς εξηκολούθησε καταδιώκων την συμμορίαν. Αι Τουρκικαί εφημερίδες γράφουν, ότι ηχμαλωτίσθησαν επτά εκ των συμμοριτών, τούτο όμως δεν επεβεβαιώθη ακόμη».
2. Η τουρκική εφημερίδα της Θεσσαλονίκης «ΡΟΥΜΕΛΗ», στο φύλλο της 374 της 14ης Φεβρουαρίου 1911, με το παρακάτω δημοσίευμά της επιβεβαιώνει τα ανωτέρω:
ΕΞΟΛΟΘΡΕΥΣΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΗΣ ΣΥΜΜΟΡΙΑΣ
«Κατά πληροφορίας ληφθείσας χθες αργά, το υπό τον Υποταγματάρχην Χαλίλ Μπέην επί της καταδιώξεως απόσπασμα συνήντησε παρά το τσιφλίκι Νησί της Βεροίας την υπό τον εκ των Ελλήνων (Ρουμ) αρχιληστών Γκόνου συμμορίαν και προέβη εις την άνευ διακοπής καταδίωξιν και συνεπλάκη μετ’ αυτής.
Κατά την επελθούσα συμπλοκή ο αρχιληστής Γκόνος εφονεύθη η δε συμμορία του διεσκορπίσθη και κατεστράφη.
Ηκούετο ότι η συμμορία αύτη από τινος είχεν εμφανιστεί παρά την έπαυλιν Νησί και περιήρχετο ατρομήτως τα πέριξ, η δε Κυβέρνησις, χωρίς να δείξει την ελαχίστην αμέλειαν και νωθρότητα εις την καταδίωξιν αυτής, εκαραδόκει χρόνον και έδαφος όπως η συμμορία υποστή το γνωστόν τέλος, ήτοι την τελείαν καταστροφήν και εξολόθρευσιν.
Ιδού επιτέλους έφθασεν ο χρόνος εκείνος και δια της αποστολής του αρχιληστού εις την χώραν της ανυπαρξίας, συνετελέσθη η δέουσα ενέργεια. Το παράδειγμα τούτο του Γκόνου είναι βέβαιον ότι θέλει χρησιμεύσει ως απόδειξις και τεκμήριον δια το τέλος των εις το εξής τολμησάντων να περιέλθωσι την Ρούμελην ληστών.
Ενδέχεται ισχυρώς και οι εκ των οπαδών του Γκόνου ή να καταδιωχθώσι και εξολοθρευθώσι ως ο αρχηγός των ή να παραδοθώσι εις την δικαιοσύνην της Κυβερνήσεως.
Αναμένομεν συντόμως να λάβωμεν και επί τούτω λεπτομερείας περί ων θέλομεν καταστήση ενημέρους τους αναγνώστας μας.
«ΡΟΥΜΕΛΗ» 14 Φεβρουαρίου 1911 - αριθ. φύλλου 374».
3. Το τηλεγράφημα του Ελληνικού Γενικού Προξενείου Θεσσαλονίκης:
«Προξενείο Θεσσαλονίκης 14 Φεβρουαρίου 1911
Αριθµ. Εµπιστ. Πρωτ. 114
Κατά τουρκικάς πληροφορίας, χθες, επελθούσης συµπλοκής, παρά χωρίον Νησί Βεροίας, µεταξύ αποσπάσµατος και συµµορίας Γκόνου, ούτος εφονεύθη και συµµορία διεσκορπίσθη».
Ο Πρόξενος Παπαδιαµαντόπουλος
