Ενώ οι αποκαλύψεις για το σκάνδαλο ΟΠΕΚΕΠΕ και τις παράνομες αγροτικές αποζημιώσεις συνεχίζονται με αμείωτο ρυθμό (τελευταία προσθήκη οι έρευνες και στον ΕΛΓΑ), η Ελλάδα βρίσκεται ξανά στο στόχαστρο της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας.

Αυτή την φορά στο κάδρο των ερευνών βρίσκεται ο τομέας ανακύκλωσης στη χώρα και δη η πιθανή κακοδιαχείριση τουλάχιστον 11,9 εκατ. ευρώ ευρωπαϊκών κονδυλίων σε σχετικό έργο.  Η έρευνα της ΕΕ, υπό την καθοδήγηση της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας (EPPO), έρχεται να προστεθεί στα μακροχρόνια προβλήματα της Ελλάδας με την εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τη διαχείριση αποβλήτων, τα οποία έχουν οδηγήσει στην επιβολή βαριών προστίμων προς την χώρα μας.

Η έρευνα ξεκίνησε έπειτα από εκθέσεις που εκπονήθηκαν κατόπιν εντολής της ΕΕ από Έλληνες ελεγκτές, οι οποίοι διαπίστωσαν παρατυπίες τόσο στο κόστος όσο και στη λειτουργία μεγάλου project ανακύκλωσης. Το έργο, προϋπολογισμού 220 εκατ. ευρώ, που συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ μέσω Ευρωπαϊκού Επιχειρησιακού Προγράμματος, αφορά μια σειρά από «μονάδες ανακύκλωσης» ή περίπτερα που κατασκευάστηκαν από την ελληνική εταιρεία TEXAN και τοποθετήθηκαν σε Αττική, Πελοπόννησο και Κρήτη.

Αδιαφανείς διαδικασίες

Με βάση το ευρωπαϊκό πρωτόκολλο, οι πολίτες μπορούν να παίρνουν χρήματα επιστροφής για την ανακύκλωση πλαστικών, μεταλλικών και γυάλινων αντικειμένων που δεν αποτελούν συσκευασίες. «Δεν υπάρχουν στοιχεία από τον [Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής] ΕΔΣΝΑ για το τι συμβαίνει με τα απόβλητα μετά τη συλλογή τους, εκτός από μια αναφορά για την τοποθέτησή τους σε αποθηκευτικό χώρο της TEXAN για το έτος 2023», αναφέρεται στην έκθεση που αποκαλύπτει το POLITICO, προσθέτοντας ότι δεν έχουν εγκατασταθεί όλες οι αποθηκευτικές μονάδες.

Πρόστιμα

Το 2023, η οικονομική επιτροπή ελέγχου επέβαλε πρόστιμο 2,9 εκατ. ευρώ στην ΕΔΣΝΑ, μετά από διαπίστωση «σοβαρών παρατυπιών» στη σύμβαση προμήθειας που ανατέθηκε στην TEXAN. Η εταιρεία εξασφάλισε το έργο, παρουσιάζοντας κόστος για τις μονάδες ανακύκλωσης πενταπλάσιο από την τιμή της αγοράς, σύμφωνα με τους ελεγκτές.

Η Ελλάδα, παράλληλα, αναμένεται να αποτύχει και φέτος στην επίτευξη των ευρωπαϊκών στόχων για την ανακύκλωση: 55% των δημοτικών απορριμμάτων και 65% των αποβλήτων συσκευασίας.

«Δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν η ΕΔΣΝΑ διερεύνησε ποιο θα ήταν ένα λογικό κόστος για τις μονάδες ανακύκλωσης», αναφέρει ξεχωριστή έκθεση, τονίζοντας ότι η έρευνα αγοράς στην οποία βασίστηκε η ΕΔΣΝΑ «περιλάμβανε μόνο δύο εταιρείες με κοινά συμφέροντα και αποκλειστική σχέση», οι οποίες και κατέθεσαν τη μοναδική προσφορά στο διαγωνισμό.

Μετά και τη δεύτερη έκθεση ελέγχου, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο και αποκαλύφθηκε πρώτη από την εφημερίδα Καθημερινή, επιβλήθηκε νέο πρόστιμο ύψους 3 εκατ. ευρώ — δηλαδή το ήμισυ των ευρωπαϊκών χρημάτων που είχαν διατεθεί για το έργο στις τρεις περιφέρειες.

Κακή επίδοση της Ελλάδας και στην ανακύκλωση – Δεν πιάνει τους στόχους της ΕΕ

Η κακή επίδοση της Ελλάδας στην ανακύκλωση και στην εφαρμογή της ευρωπαϊκής νομοθεσίας για τα απόβλητα είναι διαβόητη. Σύμφωνα με στοιχεία της Eurostat για το 2022, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα κυμάνθηκε γύρω στο 17%, έναντι 49% του ευρωπαϊκού μέσου όρου.

Η Ελλάδα αναμένεται επίσης να αποτύχει στην τήρηση της υποχρέωσης ανακύκλωσης του 55% των αστικών αποβλήτων και του 65% των αποβλήτων συσκευασίας το 2025, σύμφωνα με την περιβαλλοντική αξιολόγηση εφαρμογής της ΕΕ. Η χώρα είχε ήδη «χάσει με μεγάλη διαφορά» τον στόχο του 2020 για ανακύκλωση του 50% των αστικών αποβλήτων, αναφέρει η αξιολόγηση.

Στην ΕΕ, η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη μέλη που πληρώνουν πρόστιμα για μη συμμόρφωση με περιβαλλοντικές πολιτικές. Μέχρι σήμερα, η χώρα έχει καταβάλει περίπου 230 εκατ. ευρώ στις Βρυξέλλες για να καλύψει αυτές τις παραβάσεις, σύμφωνα με την έκθεση.

Από τις 19 ανοιχτές διαδικασίες παράβασης κατά της Ελλάδας σε θέματα περιβάλλοντος, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων, από την παράνομη ταφή μέχρι τη μη ορθή εφαρμογή της νομοθεσίας για τα απόβλητα συσκευασίας. Παράλληλα, ελληνικές ΜΚΟ έχουν επανειλημμένα προειδοποιήσει για συστημικές δυσλειτουργίες στον κλάδο.

Πιο ορατός από ποτέ είναι ο κίνδυνος να χαθούν επιδοτήσεις αγροτών ύψους 3 δισ.ευρώ, εξαιτίας του σκανδάλου ΟΠΕΚΕΠΕ που αποκάλυψε η Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Η ώρα της ... τιμωρίας έχει έρθει για τον αμαρτωλό οργανισμό, καθώς η Ευρωπαϊκή Ενωση είναι διατεθειμένη να ακυρώσει την πιστοποίηση πληρωμών, γεγονός που αφήνει πλήρως εκτεθειμένους αγρότες, κτηνοτρόφους, συνεταιρισμούς.

Η κυβέρνηση αναζητά εναγωνίως λύσεις προκειμένου να αποτρέψει το μοιραίο, δηλαδή να χαθούν-έστω και προσωρινά- τα 3 δισ.προς τους αγρότες και να μετριάσει τις πολιτικές επιπτώσεις από το σκάνδαλο που αποκαλύφθηκε σ΄ όλη τη «μεγαλοπρέπειά» του.

Ο ΟΠΕΚΕΠΕ (Οργανισμός Πληρωμών και Ελέγχου Κοινοτικής Βοήθειας και Εγγυήσεων ) είναι ο αρμόδιος οργανισμός για τη διαχείριση ευρωπαϊκών κονδυλίων που αποδίδονται σε 680.000 αγρότες και κτηνοτρόφους.

Η αποκάλυψη του σκανδάλου από την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία

Η έρευνα της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας αποκάλυψε ότι αξιωματούχοι του οργανισμού έστησαν μια από τις μεγαλύτερες απάτες στον τομέα της γεωργίας τα τελευταία χρόνια, υπεξαιρώντας συνολικά κεφάλαια 45 εκατ.ευρώ που προορίζονταν για αγρότες. Τελικά αυτά τα αγροτικά κονδύλια, κατέληξαν σε πολίτες-μέσω της απάτης που είχαν στήσει στελέχη του ΟΠΕΚΕΠΕ- για βοσκοτόπους που δεν κατείχαν ή δεν είχαν μισθώσει ή για αγροτικές εργασίες που δεν έκαναν ποτέ.

Η διερεύνηση των παρατυπιών, η οποία ξεκίνησε ουσιαστικά το 2017, αποκάλυψε την ύπαρξη ενός βαθιά προβληματικού συστήματος ελέγχου και πληρωμών, που επί χρόνια λειτουργούσε χωρίς επαρκείς μηχανισμούς διαφάνειας. Η κακοδιαχείριση των αγροτικών ενισχύσεων, η δημιουργία εικονικών βοσκοτόπιων, τα υπερεκτιμημένα ζωικά κεφάλαια και οι δηλωθείσες ανύπαρκτες καλλιέργειες ήταν μεταξύ των πάγιων τακτικών τακτικές που χρησιμοποιήθηκαν για την άντληση παράνομων χρηματοδοτήσεων.

Πώς αντιδρά η κυβέρνηση

Τα συμπεράσματα της έρευνας της Ευρωπαϊκής Εισαγγελίας αποκαλύπτουν σε βάθος το σκάνδαλο του ΟΠΕΚΕΠΕ και προφανώς δημιουργούν πολιτικό πονοκέφαλο στην κυβέρνηση. Η πρώτη αντίδρασή της ήταν η καρατόμηση του Νίκου Σαλατά από την προεδρία του Οργανισμού, ο οποίος «πλήρωσε τη νύφη» για την κακή... επικοινωνία (αυτό του χρεώθηκε από την κυβέρνηση) με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία. Το επόμενο βήμα που εξετάζει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και το Μαξίμου αφορά η υπαγωγή του ΟΠΕΚΕΠΕ στην ΑΑΔΕ, να αναλάβει δηλαδή η εφορία το πακέτο των αγροτικών επιδοτήσεων.

Ο στόχος είναι προφανής: μέσω των ελεγκτικών αρχών να γίνουν οι απαραίτητες διασταυρώσεις για τους δικαιούχους των αγροτικών επιδοτήσεων, να καταγραφούν τα ακριβή ποσά κατά περίπτωση και όλα τα data να δοθούν στην Ευρωπαϊκή Ενωση, προκειμένου να πειστεί και να ανακαλέσει την άρση του πιστοποιητικού πληρωμών του ΟΠΕΚΕΠΕ.

Σκάνδαλο με παράνομη απασχόληση στενού συγγενή καθηγητή σε πανεπιστήμιο της Βόρειας Ελλάδας αποκάλυψε έρευνα της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας.

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΑΔ, το εν λόγω άτομο για 18 χρόνια εξασφάλιζε συμβάσεις ανάθεσης διδακτικού και λοιπού έργου χωρίς να διαθέτει αναγνωρισμένο τίτλο σπουδών.

Κατά την ΕΑΔ ο διδάσκων που είναι συγγενής του ατόμου αυτού έχει διατελέσει πρόεδρος του επίμαχου ΑΕΙ.

Όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στην ανακοίνωση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας μετά από τις καταγγελίες που έγιναν, «κατά το χρονικό διάστημα 2005 – 2020 ο/η «Κ» απασχολήθηκε μη σύννομα με συμβάσεις ανάθεσης έργου σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τον Ε.Λ.Κ.Ε. του ΑΕΙ, συνολικού ποσού 87.360€, στα οποία, σχεδόν αποκλειστικά, επιστημονικά υπεύθυνος/η ήταν ο/η συγγενής του/της «Κ», ο οποίος και συνέπραττε στις διαδικασίες επιλογής, ανάθεσης και πληρωμής του έργου στον/στην «Κ», κατά παράβαση της αρχής της αμεροληψίας των διοικητικών οργάνων».

Αναλυτικά η ανακοίνωση της Εθνικής Αρχής Διαφάνειας

Παράνομη απασχόληση με συμβάσεις ανάθεσης διδακτικού και λοιπού έργου σε ΑΕΙ για 18 έτη, χωρίς την κατοχή αναγνωρισμένου τίτλου σπουδών, στενού συγγενή καθηγητή/τριας του ΑΕΙ ο/η οποίος/α διατελούσε Πρόεδρος του Ιδρύματος.

Κατόπιν καταγγελίας, επιθεωρητές Περιφερειακής Υπηρεσίας της Ε.Α.Δ. πραγματοποίησαν έλεγχο, για το χρονικό διάστημα 2005 – 2024, σε Ίδρυμα Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης της Βορείου Ελλάδος, με αντικείμενο τη νομιμότητα των διαδικασιών ανάθεσης διδακτικού έργου έκτακτου προσωπικού και απασχόλησης σε έργα του Ειδικού Λογαριασμού Κονδυλίων Έρευνας (Ε.Λ.Κ.Ε.) του/της ιδιώτη «Κ», στενού συγγενή καθηγητή/τριας του Ιδρύματος που διατέλεσε σε θέσεις ευθύνης αυτού.

Κατά τον διενεργηθέντα έλεγχο διαπιστώθηκαν, κατά περίπτωση, τα εξής:

- Ο/η ιδιώτης «Κ» απασχολήθηκε μη σύννομα στο ΑΕΙ ως έκτακτο διδακτικό προσωπικό κατά το χρονικό διάστημα 2005 – 2017, καθώς δεν διέθετε αναγνωρισμένο από το Δ.Ο.Α.Τ.Α.Π. τίτλο σπουδών ΑΕΙ.

- Επιπλέον, κατά το χρονικό διάστημα 2005 – 2020 ο/η «Κ» απασχολήθηκε μη σύννομα με συμβάσεις ανάθεσης έργου σε προγράμματα χρηματοδοτούμενα από τον Ε.Λ.Κ.Ε. του ΑΕΙ, συνολικού ποσού 87.360€, στα οποία, σχεδόν αποκλειστικά, επιστημονικά υπεύθυνος/η ήταν ο/η συγγενής του/της «Κ», ο οποίος και συνέπραττε στις διαδικασίες επιλογής, ανάθεσης και πληρωμής του έργου στον/στην «Κ», κατά παράβαση της αρχής της αμεροληψίας των διοικητικών οργάνων .

- Η αξιολόγηση των υποψήφιων εκτάκτων εκπαιδευτικών διενεργούνταν από αναρμόδια επιτροπή.

- Η επιτροπή αξιολόγησης των υποψήφιων διδασκόντων συνέτασσε πρακτικό αξιολόγησης πριν την ημερομηνία λήξης της υποβολής των αιτήσεων των υποψηφίων.

- Υπήρχε αναιτιολόγητη προσαύξηση της βαθμολογίας του/της ιδιώτη «Κ» από την ίδια επιτροπή αξιολόγησης και χωρίς την υποβολή νέων στοιχείων από τον/την «Κ».

- Οι επικρατέστεροι υποψήφιοι αποκλείονταν με το πρόσχημα, είτε της μη διαθεσιμότητάς τους βάσει του ωρολογίου προγράμματος το οποίο όμως δεν τελούσε σε προγενέστερη γνώση των υποψηφίων, είτε της άρνησής τους για ανάληψη διδακτικού έργου, χωρίς όμως την ύπαρξη σχετικής προς τούτο τεκμηρίωσης.

- Ο καθηγητής/τρια και στενός συγγενής του/της ιδιώτη «Κ» συμμετείχε στη λήψη αποφάσεων της Συγκλήτου του Ιδρύματος περί έγκρισης της ανάθεσης διδακτικού έργου στον/στην συγγενή του/της «Κ», κατά παράβαση της αρχής της αμεροληψίας.

- Ο/Η ιδιώτης «Κ», απασχολείτο παράνομα χωρίς τη σύναψη σχετικής σύμβασης ανάθεσης διδακτικού έργου.

- Στις περιπτώσεις που υπήρχε σύμβαση, αυτή δεν αναρτάτο στο πρόγραμμα «ΔΙΑΥΓΕΙΑ».

- Προκύπτουν ισχυρές ενδείξεις μη πραγματικής εργασίας του/της «Κ» στο πλαίσιο συγκεκριμένων συμβάσεων μίσθωσης έργου σε χρηματοδοτούμενα από τον Ε.Λ.Κ.Ε. προγράμματα για πάνω από 13 έτη, κατά το χρονικό διάστημα 2005 – 2023.

- Χαρακτηριστικά αναφέρεται ότι κατά το χρονικό διάστημα 2008 – 2011, ο/η «Κ» εμφανίζεται ταυτόχρονα να: α) Παρακολουθεί μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών στο εξωτερικό, β) παρέχει εργασία σε φορέα του εξωτερικού, γ) παρέχει εργασία σε προγράμματα του Ε.Λ.Κ.Ε. και δ) παρέχει διδακτικό έργο στο εκπαιδευτικό ίδρυμα, με αποτέλεσμα να αμφισβητείται ισχυρά η μη πραγματική παροχή διδακτικού και λοιπού έργου στο ΑΕΙ για τα 3 αυτά έτη.

Σε συνέχεια των ανωτέρω διαπιστώσεων, η έκθεση ελέγχου διαβιβάστηκε:

• Στον Υπουργό Παιδείας, Θρησκευμάτων και Αθλητισμού για να λάβει γνώση επί των ευρημάτων του ελέγχου.
  
• Στα αρμόδια όργανα του Πανεπιστημιακού Ιδρύματος για την άσκηση πειθαρχικής δίωξης κατά των εμπλεκόμενων προσώπων.
  
• Στην αρμόδια Εισαγγελική Αρχή για την ποινική αξιολόγηση των διαλαμβανομένων σε αυτήν.
  
• Στον ελεγχόμενο φορέα, με συγκεκριμένες προτάσεις αναφορικά με την άμεση ανάληψη όλων των απαραίτητων ενεργειών προστασίας του δημοσίου συμφέροντος, με αποκατάσταση των αρχών της ισότητας και αξιοκρατίας, ως προς τα αναδειχθέντα ζητήματα της μη νόμιμης απόκτησης προϋπηρεσίας διδακτικού και άλλου έργου από τον/την ιδιώτη «Κ», την τυχόν ανάκληση των μη νόμιμων διοικητικών πράξεων ανάθεσης διδακτικού και λοιπού έργου και την αναζήτηση των αποδοχών του/της ως αχρεωστήτως καταβληθεισών.