Μία ιδιαίτερα ουσιαστική και επιτυχημένη ενημερωτική - επιμορφωτική εκδήλωση πραγματοποιήθηκε τη Δευτέρα 5 Μαΐου στο 2ο Γενικό Λύκειο Αλεξάνδρειας, ύστερα από πρόσκληση εκπαιδευτικών και του Διευθυντή του σχολείου κ. Σιταρίδη. Η εκδήλωση περιελάμβανε δύο ξεχωριστές ομιλίες που προσέγγισαν με επιστημονικότητα αλλά και πρακτική εφαρμογή δύο κρίσιμους τομείς για μαθητές και γονείς: την ψυχική υγεία και τη σωστή διατροφή κατά την απαιτητική περίοδο των εξετάσεων.

Η Δέσποινα Ι. Μπαλάτσα, ψυχολόγος - ψυχοθεραπεύτρια (BSc, ΕΚΠΑ / MA Συμβουλευτική & Ψυχοθεραπεία), προσέγγισε το θέμα του γονεϊκού άγχους και της μεταβίβασής του στα παιδιά, αναδεικνύοντας την επίδραση που έχει το οικογενειακό περιβάλλον στην ψυχική ισορροπία του μαθητή. Με τίτλο ομιλίας «Αγχωμένοι γονείς = Αγχωμένα παιδιά», αναφέρθηκε στο πώς το άγχος, αναπόσπαστο στοιχείο της σύγχρονης ζωής, όταν δεν αντιμετωπίζεται, επηρεάζει άμεσα τη δυναμική μέσα στην οικογένεια.

Η Δεσποινα Μπαλάτσα εξήγησε τη διαφορά μεταξύ λειτουργικού και παθολογικού άγχους· το πρώτο ενισχύει την απόδοση, ενώ το δεύτερο λειτουργεί παραλυτικά για το άτομο. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στον ρόλο που παίζουν τα κοινωνικά πρότυπα τελειότητας και οι υπερβολικές προσδοκίες των γονέων, που – αν και ξεκινούν από αγάπη – συχνά δημιουργούν συναισθήματα πίεσης, ανεπάρκειας και άγχους στα παιδιά.

Η ομιλήτρια υπογράμμισε την αναγκαιότητα αποδοχής της ατέλειας, δίνοντας στα παιδιά χώρο να κάνουν λάθη και να μαθαίνουν από αυτά. Μόνο έτσι μπορούν να καλλιεργήσουν αυτοπεποίθηση και ψυχική ανθεκτικότητα.

Η ευτυχία, σημείωσε, δεν έγκειται στην απόλυτη επιτυχία αλλά στην ισορροπία και στην αίσθηση πληρότητας.

Στο πρακτικό σκέλος, πρότεινε τεχνικές διαχείρισης του άγχους που μπορούν να εφαρμοστούν στην καθημερινότητα:

• Η Τεχνική Pomodoro, που βασίζεται σε χρονικά διαστήματα συγκέντρωσης και διαλείμματα.
• Η σημασία των κοινωνικών σχέσεων, του παιχνιδιού και της φιλίας.
• Η ύπαρξη ενός ισορροπημένου ημερήσιου προγράμματος.
• Η ενεργή συμμετοχή των γονέων στον προγραμματισμό και την καθημερινότητα των παιδιών.

Επιπλέον, αναφέρθηκε στην ανάγκη δημιουργίας ουσιαστικής επικοινωνίας μέσα στην οικογένεια: ένα κλίμα ασφάλειας και αποδοχής, όπου το παιδί μπορεί να μιλήσει ανοιχτά χωρίς φόβο κριτικής. Μοιράστηκαν επίσης φυλλάδια με τεχνικές χαλάρωσης και ασκήσεις αναπνοής που βοηθούν στη μείωση της έντασης.

Το γραφείο της Δέσποινας Μπαλάτσα βρίσκεται στην οδό Μελισσοχωρίου 27 στην Αλεξάνδρεια και προσφέρει συνεδρίες δια ζώσης και online για εφήβους, ενήλικες, οικογένειες και ζευγάρια. Παρέχονται επίσης δωρεάν 15λεπτες συναντήσεις γνωριμίας για όλους.

Στο δεύτερο μέρος της εκδήλωσης, η Ματίνα Κραχάλα, Σύμβουλος Διατροφής και Yoga Instructor, ανέπτυξε το θέμα «Τρώω σωστά, σκέφτομαι καθαρά», εστιάζοντας στις διατροφικές συνήθειες των μαθητών κατά την περίοδο των εξετάσεων. Με γνώμονα ότι «η τροφή είναι το καύσιμό μας», παρουσίασε χρήσιμες διατροφικές οδηγίες για την ενίσχυση της πνευματικής διαύγειας και της σωματικής ενέργειας.

Η Ματίνα Κραχάλα ανέλυσε τη σημασία του πρωινού γεύματος και της ισορροπίας στα μακροθρεπτικά συστατικά που περιλαμβάνονται στο γεύμα, παρουσιάζοντας τη δομή του ιδανικού πιάτου. Παράλληλα, τόνισε τον ρόλο του γονέα όχι μόνο ως παρόχου τροφής αλλά και ως προτύπου για τις διατροφικές συνήθειες του παιδιού.

Ιδιαίτερο ενδιαφέρον είχε η ενότητα που αφορούσε το συναισθηματικό φαγητό, φαινόμενο που εντείνεται κατά την εξεταστική περίοδο, όταν το άγχος ωθεί τους μαθητές να καταναλώνουν τροφή χωρίς πραγματική πείνα.

Η ομιλήτρια μοιράστηκε ενδεικτικές προτάσεις γευμάτων μέσα από ενημερωτικά φυλλάδια, ενισχύοντας έτσι την εφαρμογή των θεωρητικών γνώσεων στην καθημερινότητα των μαθητών και των οικογενειών τους.

Το γραφείο της Ματίνας Κραχάλα βρίσκεται στον πεζόδρομο, Εθνικής Αντιστάσεως 15, Αλεξάνδρεια Ημαθίας, και παρέχει εξατομικευμένες συμβουλές διατροφής καθώς και συνεδρίες yoga.

Η συμμετοχή των γονέων απέδειξαν ότι τέτοιες πρωτοβουλίες αποτελούν ανάγκη και όχι πολυτέλεια. Η συνέργεια δύο επιστημόνων από διαφορετικά πεδία – της ψυχικής υγείας και της διατροφής – ανέδειξε την πολυδιάστατη φύση των προκλήσεων που αντιμετωπίζουν οι μαθητές σήμερα.

Με επιστημονική εγκυρότητα, πρακτικά εργαλεία και ανθρώπινη προσέγγιση, οι ομιλήτριες κατάφεραν να προσφέρουν σε όσους τις παρακολούθησαν ένα πολύτιμο απόθεμα γνώσης, τόσο σε επίπεδο πρόληψης όσο και ενδυνάμωσης.

Θερμά συγχαρητήρια και στις δύο!

Επιμέλεια άρθρου: Έφη Στεφ. Καραγιάννη

Στη διασφάλιση της λειτουργίας της Κινητής Μονάδας Ενηλίκων-Τομέας Ψυχικής Υγείας στην Ημαθία προχωρά η Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας, μετά την υπογραφή της σχετικής απόφασης από την Περιφερειάρχη Αθηνά Αηδονά. Έτσι μέσα από πόρους του ΕΣΠΑ της ΠΚΜ χρηματοδοτείται και συνεχίζει την λειτουργία της η “Κινητή Μονάδα Ενηλίκων-Τομέας Ψυχικής Υγείας της Ημαθίας, η οποία παρέχει υπηρεσίες πρόληψης, διαγνωστικής εκτίμησης και θεραπείας, περίθαλψης κατ’ οίκον και παρατήρησης της διεπιστημονικής ομάδας, καθώς και υπηρεσίες ψυχοκοινωνικής αποκατάστασης και επανένταξης.

Επίσης προχωρά σε προγράμματα αγωγής κοινότητας, με σκοπό την ενημέρωση του ευρύτερου πληθυσμού για τα θέματα ψυχικής υγείας. Απευθύνεται σε ενήλικες που παρουσιάζουν ψυχικές διαταραχές ή και ψυχοκοινωνικά προβλήματα, στις οικογένειες των πασχόντων και σε ομάδες υψηλού κινδύνου για την εκδήλωση ψυχικής νόσου. Η Μονάδα της Ημαθίας λειτουργεί από τον Απρίλιο του 2023, προσφέροντας πολύτιμο έργο. Οι θεραπευτικές πράξεις και συναντήσεις οι οποίες πραγματοποιήθηκαν κατά τη διάρκεια του έτους 2023 είναι 976 συνεδρίες εκ των οποίων οι 696 είναι επαναληπτικές θεραπευτικές πράξεις. Το ποσοστό των επαναληπτικών συναντήσεων είναι 71,31%. Πιο συγκεκριμένα, 696 θεραπευτικές πράξεις πραγματοποιήθηκαν στο Κέντρο Υγείας Βέροιας, 118 πραγματοποιήθηκαν στο Κ.Υ. Νάουσας, 77 στο Κ.Υ. Αλεξάνδρειας και 87 κατ' οίκον επισκέψεις. Επιπλέον για το σύνολο του έτους 2024 οι θεραπευτικές πράξεις/συναντήσεις ανέρχονται σε 1.413 ενώ το σύνολο των επαναληπτικών θεραπευτικών συναντήσεων είναι 1.221. Το ποσοστό των επαναληπτικών συναντήσεων είναι 86,41%. Πιο συγκεκριμένα, 1.058 θεραπευτικές πράξεις πραγματοποιήθηκαν στο Κ.Υ. Βέροιας, 159 στο Κ.Υ. Νάουσας, 140 στο Κ.Υ. Αλεξάνδρειας, 56 κατ' οίκον επισκέψεις.

“Αξιοποιώντας τους ευρωπαϊκούς πόρους της Περιφέρειας Κεντρικής Μακεδονίας, υποστηρίζουμε μια υποδομή εξαιρετικά κρίσιμη για τη δημόσια υγεία στην Ημαθία. Στον κοινωνικά ευαίσθητο τομέα της ψυχικής υγείας δεν χωράνε εκπτώσεις. Οι υπηρεσίες που παρέχει η Κινητή Μονάδα Ενηλίκων συμβάλει ενεργά στην υποστήριξη των πλέον ευάλωτων συμπολιτών μας και των οικογενειών τους. Ως Περιφέρεια Κεντρικής Μακεδονίας και ως Π.Ε. Ημαθίας, κάνουμε πράξη τη δέσμευσή μας ότι θα είμαστε πάντα δίπλα στον πολίτη, συμβάλλοντας με κάθε τρόπο στην βελτίωση του βιοτικού του επιπέδου και της ποιότητας ζωής. Η στήριξη της κοινωνίας με ανθρωπιά και αλληλεγγύη, δεν είναι μόνο στόχος μας, είναι υποχρέωση μας¨, δήλωσε ο αντιπεριφερειάρχης Ημαθίας Κώστας Καλαϊτζίδης, ο οποίος συνεχάρη την Περιφερειάρχη κα Αηδόνα για την υπογραφή της σχετικής απόφασης.

Επιβάρυνση στην ψυχική υγεία των πολιτών και αύξηση των ψυχιατρικών νοσημάτων, κυρίως των διαταραχών κατάθλιψης και άγχους, καταγράφουν τα τελευταία 2-2,5 χρόνια οι ειδικοί, ωστόσο, το πρόβλημα άρχισε να γίνεται ορατό από τις αρχές της προηγούμενης δεκαετίας, όταν ξεκίνησε στη χώρα μας η οικονομική κρίση.

Η πανδημία του κορονοϊού, με το μεγάλο αριθμό θανάτων και τους εγκλεισμούς από τις καραντίνες και πλέον ο πόλεμος στην Ουκρανία, η ενεργειακή κρίση και η ολοένα και αυξανόμενη ακρίβεια στα προϊόντα, ακόμα και σε αυτά που θεωρούνται πρώτης ανάγκης, ασκούν τεράστια πίεση στην κοινωνία. Το αποτέλεσμα είναι να αυξάνεται το ποσοστό εμφάνισης ψυχιατρικών νοσημάτων και ολοένα και περισσότερα άτομα να απευθύνονται σε ειδικούς για ψυχιατρική βοήθεια και φροντίδα.

Επίσης, μεγάλος είναι και ο αριθμός των ατόμων που μεταφέρονται ακούσια, από το συγγενικό τους περιβάλλον ή την αστυνομία, σε κάποια μονάδα ψυχικής υγείας, αφού παρουσιάζουν κάποια κρίση. Μάλιστα το 55%-60% των ατόμων με ψυχιατρικά νοσήματα μεταφέρεται ακούσια σε κάποια μονάδα υγείας.

Διαταραχές κατάθλιψης και άγχους, που επηρεάζονται σημαντικά από αυτά που συμβαίνουν γύρω μας και στην καθημερινότητά μας, έχουν αυξήσει σημαντικά τα ποσοστά εμφάνισης τους στην κοινότητα, ενώ στον αντίποδα, κατά τον κ. Μποζίκα, οι σοβαρότερες διαταραχές, όπως οι ψυχώσεις, διατηρούν σταθερά τα ποσοστά εμφάνισής τους, μια και είναι μικρότερη η επίδραση σε αυτά από τα γεγονότα στο εγγύς ή το ευρύτερο περιβάλλον.

«Είναι δεδομένο ότι υπάρχει μία επιβάρυνση στην ψυχική υγεία την τελευταία 12ετία. Ιδίως τα τελευταία τουλάχιστον δύο χρόνια υπάρχει αύξηση στον αριθμό των ατόμων που βρίσκονται αντιμέτωπα με ψυχιατρικά νοσήματα. Με την πανδημία του κορονοϊού τα ιδρύματα και οι δομές ψυχικής υγείας δε λειτουργούσαν σωστά, ο κόσμος κλείστηκε στο σπίτι του και δεν αναζητούσε βοήθεια», λέει στο ethnos.gr ο κ. Μποζίκας.  
Πιέζονται γυναίκες και ηλικιωμένοι

Μιλώντας στο ethnos.gr ο καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ και πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας, σημειώνει ότι παραδοσιακά συχνότερα ψυχιατρικές διαταραχές παρουσιάζουν οι γυναίκες. Η αναλογία μεταξύ γυναικών και ανδρών που παρουσιάζουν προβλήματα ψυχικής υγείας είναι 1,5 γυναίκα προς έναν άνδρα και σε κάποιες περιόδους δύο γυναίκες προς έναν άνδρα.

Μεγάλη ψυχική πίεση προκάλεσε η πανδημία του κορονοϊού, από την αρχή της μέχρι και σήμερα, στους ηλικιωμένους. Αυτό είναι λογικό, αφού πρόκειται για μία ηλικιακή ομάδα που κινδυνεύει περισσότερο να νοσηλευθεί, να διασωληνωθεί και να χάσει τη ζωή της.

Σε ό,τι αφορά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις συνεπαγόμενες από αυτόν ενεργειακή κρίση και ακρίβεια, ο κ. Μποζίκας αναφέρει ότι ψυχική πίεση δέχονται όλες οι ηλικίες και ανάλογα με την οικονομική κατάσταση του καθενός.
Video games και διαδίκτυο επιβαρύνουν την ψυχική υγεία παιδιών και εφήβων  

Παράλληλα, ο καθηγητής Ψυχιατρικής του ΑΠΘ σημειώνει ότι παρατηρούνται ολοένα και μεγαλύτερα προβλήματα στην ψυχική υγεία των παιδιών, των εφήβων και των νέων.

«Χρειάζονται περισσότερες ψυχολογικές υπηρεσίες στα σχολεία και πανεπιστήμια, ώστε να στηρίζονται μαθητές και φοιτητές και να προλαμβάνονται οποιαδήποτε προβλήματα. Επιβάρυνση υπάρχει στα παιδιά και εφήβους, που έχουν κάνει καθημερινότητά τους και τρόπο ζωής τους την παρουσία τους μπροστά στις οθόνες και την ενασχόληση με τα video games. Δημιουργούνται εξαρτήσεις όσον αφορά το διαδίκτυο. Παιδιά και έφηβοι απομονώνονται από την πραγματική ζωή, από την αλληλεπίδραση με φυσικό τρόπο με τους συνομιλήκους τους, με αποτέλεσμα να υπάρχουν επιπτώσεις στην ψυχική υγεία τους. Άγχος, κατάθλιψη, συχνές συμπεριφορές εξάρτησης, σίτιση με λανθασμένο τρόπο. Παρομοιάζει με την εξάρτηση από τα ναρκωτικά. Έφηβοι αντιλαμβάνονται ότι δεν είναι σωστό αυτό που κάνουν, αλλά δεν μπορούν να ξεφύγουν», τονίζει ο πρόεδρος της Ελληνικής Ψυχιατρικής Εταιρείας.

Έλλειψη δομών ψυχικής υγείας

Συνδυασμός παραγόντων έχει επιφέρει, κατά τον κ. Μποζίκα, αύξηση των προβλημάτων στην ψυχική υγεία. Έτσι, όπως αναφέρει, εκτός από την οικονομική κρίση στην προηγούμενη δεκαετία, την πανδημία του κορονοϊού, τον πόλεμο και την ακρίβεια σήμερα, μεγάλο πρόβλημα αποτελεί η έλλειψη επαρκών δομών ψυχικής υγείας στην κοινότητα. Σύμφωνα με τον ίδιο, τώρα γίνεται μία προσπάθεια, προκειμένου να δημιουργηθούν κάποιες περισσότερες.

«Μεγάλο πρόβλημα για το χώρο της ψυχικής υγείας, ίσως το μεγαλύτερο, είναι ότι δεν υπάρχουν οι απαραίτητες υπηρεσίες στην κοινότητα, οι οποίες θα προλάβουν περιστατικά, πριν αυτά γίνουν σοβαρά, θα αποτρέψουν πολλές νοσηλείες, αλλά και θα παρέχουν ψυχική φροντίδα σε άτομα που έχουν ανάγκη. Έχουν μειωθεί οι επενδύσεις στην υγεία και αυτές που πάντοτε πλήττονται πρώτες είναι οι υπηρεσίες ψυχικής υγείας. Υπάρχει υποχρηματοδότηση, υποστελέχωση και έλλειψη δομών, με το πρόβλημα να είναι εντονότερο στην περιφέρεια», τονίζει ο κ. Μποζίκας.