Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, ειδικοί εξηγούν πότε πρέπει να κάνεις μαστογραφία, τι να προσέχεις και πώς να μειώσεις τον κίνδυνο

 

Κάθε χρόνο, στις 25 Οκτωβρίου, ο κόσμος τιμά την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού, μια ημέρα αφιερωμένη στην ενημέρωση, την πρόληψη και τη ζωή. Πίσω από τις ροζ κορδέλες και τις εκστρατείες ευαισθητοποίησης, κρύβεται μια ουσιαστική υπενθύμιση: η έγκαιρη διάγνωση σώζει ζωές.

 

Ο καρκίνος του μαστού είναι η πιο συχνή μορφή καρκίνου στις γυναίκες παγκοσμίως, αλλά όταν εντοπίζεται νωρίς, η επιβίωση αγγίζει σχεδόν το 100%. Ωστόσο, οι μύθοι, η αμηχανία και η άγνοια γύρω από την πρόληψη παραμένουν. Πότε πρέπει να ξεκινά η μαστογραφία; Χρειάζεται αυτοεξέταση; Ποιες αλλαγές είναι φυσιολογικές;

 

Σε αυτά τα ερωτήματα απαντά η Δρ. Λίνα Γουέν, γιατρός επειγόντων περιστατικών και αναπληρώτρια καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο George Washington, με πολυετή εμπειρία στη δημόσια υγεία.

 

Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, μία στις οκτώ γυναίκες θα διαγνωστεί κάποια στιγμή στη ζωή της με διηθητικό καρκίνο του μαστού. Ο καρκίνος του μαστού είναι η δεύτερη κύρια αιτία θανάτου από καρκίνο στις γυναίκες στις Ηνωμένες Πολιτείες, με περίπου 42.000 γυναίκες να χάνουν τη ζωή τους κάθε χρόνο. Τα στοιχεία αυτά είναι ακόμη πιο ανησυχητικά, αν αναλογιστούμε ότι όταν ο καρκίνος του μαστού εντοπιστεί έγκαιρα, το ποσοστό πενταετούς επιβίωσης αγγίζει το 99%. Για αυτό, ο τακτικός έλεγχος είναι ζωτικής σημασίας -ακόμη και για τις νεότερες γυναίκες, καθώς τα τελευταία χρόνια τα περιστατικά σε μικρότερες ηλικίες αυξάνονται.

 

 

Πότε πρέπει οι γυναίκες να αρχίσουν να κάνουν μαστογραφία;

 

Οι περισσότερες γυναίκες θα πρέπει να ξεκινούν μαστογραφία από τα 40, ανά δύο χρόνια, έως την ηλικία των 74 ετών, σύμφωνα με τις νεότερες οδηγίες της Αμερικανικής Υπηρεσίας Προληπτικών Υπηρεσιών Υγείας (USPSTF).

 

Για τις γυναίκες άνω των 75, δεν υπάρχουν επαρκή στοιχεία για να υπάρξει σαφής σύσταση υπέρ ή κατά του τακτικού ελέγχου. Γι’ αυτό, η απόφαση πρέπει να λαμβάνεται σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό. Πρόκειται για σημαντική αλλαγή σε σχέση με τις παλαιότερες οδηγίες, που πρότειναν έναρξη ελέγχου στα 50. Η αναθεώρηση έγινε με βάση νέα δεδομένα που δείχνουν αύξηση των διαγνώσεων σε νεότερες ηλικίες.

 

 

Χρειάζονται άλλες εξετάσεις πέρα από τη μαστογραφία;

 

 

Πρέπει να διαχωρίζουμε τον προληπτικό έλεγχο από τη διαγνωστική διερεύνηση. Η προληπτική εξέταση γίνεται όταν δεν υπάρχουν συμπτώματα. Αν μια εξέταση βγει θετική, τότε απαιτούνται συμπληρωματικές εξετάσεις για να εξακριβωθεί αν πρόκειται για καρκίνο.

 

Ανάλογα με τους παράγοντες κινδύνου, μπορεί να προταθούν επιπλέον εξετάσεις, όπως γενετικός έλεγχος σε γυναίκες με συγγενείς πρώτου βαθμού που έχουν νοσήσει, ή μαγνητική μαστογραφία (MRI) ή υπέρηχος σε άτομα υψηλού κινδύνου.

 

Τα τελευταία χρόνια υπάρχει συζήτηση για το αν οι γυναίκες με πυκνό μαστό χρειάζονται επιπλέον εξετάσεις. Το Αμερικανικό Κολέγιο Ακτινολογίας συνιστά MRI σε ορισμένες περιπτώσεις, ενώ η USPSTF δεν το έχει υιοθετήσει ακόμη ως γενική οδηγία -γι’ αυτό συνιστάται εξατομικευμένη προσέγγιση.

 

 

Ποια γυναίκα πρέπει να ξεκινήσει έλεγχο πριν τα 40;

 

Η σύσταση για έναρξη στα 40 αφορά γυναίκες μέσου κινδύνου. Όσες έχουν ισχυρό οικογενειακό ιστορικό, όπως μητέρα ή αδελφή με καρκίνο του μαστού, ή έχουν νοσήσει οι ίδιες στο παρελθόν, θεωρούνται υψηλού κινδύνου.

 

Επίσης, υψηλό κίνδυνο έχουν όσες έχουν υποβληθεί σε ακτινοθεραπεία στον θώρακα για άλλες παθήσεις. Όλες αυτές οι γυναίκες θα πρέπει να συζητήσουν με τον γιατρό τους πότε και με ποια συχνότητα θα κάνουν εξετάσεις.

 

 

Πρέπει οι γυναίκες να κάνουν αυτοεξέταση; Τι να προσέχουν;

 

Σύμφωνα με την Αμερικανική Αντικαρκινική Εταιρεία, οι μελέτες δεν έχουν δείξει σαφές όφελος από τις τακτικές αυτοεξετάσεις, ιδίως όταν οι γυναίκες υποβάλλονται ήδη σε τακτική μαστογραφία.

 

Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουν τη φυσιολογία του στήθους τους και να αναζητούν ιατρική βοήθεια εάν εντοπίσουν κάποια αλλαγή. Το πιο συχνό σύμπτωμα καρκίνου του μαστού είναι ένας νέος όζος ή ψηλαφητή μάζα. Οι περισσότεροι όζοι δεν είναι κακοήθεις, αλλά χρειάζονται έλεγχο.

 

Άλλα σημάδια που απαιτούν προσοχή είναι:

 

έκκριση από τη θηλή,
πόνος ή οίδημα,
εισολκή της θηλής,
αλλαγές στο χρώμα ή την υφή του δέρματος του μαστού ή της θηλής,
διογκωμένοι λεμφαδένες στη μασχάλη ή κοντά στην κλείδα.

 

Πολλές φορές οι αλλαγές αυτές γίνονται αντιληπτές στην καθημερινότητα, π.χ. κατά το ντους ή το ντύσιμο. Γι’ αυτό είναι σημαντικό κάθε γυναίκα να γνωρίζει τη φυσιολογική εικόνα και αίσθηση του στήθους της.

 

 

Ποιες φυσιολογικές αλλαγές να περιμένουν οι γυναίκες με την πάροδο του χρόνου;

 

Το στήθος αλλάζει σε κάθε στάδιο της ζωής. Στην εφηβεία, αυξάνεται σε μέγεθος και προβάλλει η θηλή. Κατά την εγκυμοσύνη, παρουσιάζονται διογκώσεις, ευαισθησία, μυρμήγκιασμα και σκουρόχρωμες θηλές λόγω των ορμονικών αλλαγών.

 

Μετά τον τοκετό και τη διακοπή του θηλασμού, πολλές γυναίκες παρατηρούν ότι το στήθος τους έχει διαφορετικό σχήμα ή υφή.
Στην εμμηνόπαυση, ο μαστός μειώνεται σε μέγεθος και χάνει την ελαστικότητά του -όλα αυτά είναι απολύτως φυσιολογικά.

 

Ακόμη και κατά τη διάρκεια του εμμηνορροϊκού κύκλου, μπορεί να υπάρξουν ήπιες μεταβολές στο μέγεθος ή την ευαισθησία. Γι’ αυτό, η εξοικείωση με το σώμα μας είναι το κλειδί για την έγκαιρη αναγνώριση κάθε μη φυσιολογικής αλλαγής.

 

 

Μπορούν οι γυναίκες να μειώσουν τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού;

 

Ορισμένοι παράγοντες, όπως το οικογενειακό ή ιατρικό ιστορικό, δεν μπορούν να αλλάξουν.

 

Ωστόσο, υπάρχουν συνήθειες που μειώνουν τον κίνδυνο:

 

Διακοπή του καπνίσματος,
Μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ,
Τακτική σωματική άσκηση,
Ισορροπημένη διατροφή με λιγότερα επεξεργασμένα τρόφιμα.
Όλες αυτές οι πρακτικές συμβάλλουν στη συνολική υγεία και μειώνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου.

 

 

Μπορούν και οι άνδρες να εμφανίσουν καρκίνο του μαστού;

Ναι. Αν και ο καρκίνος του μαστού είναι πολύ πιο συχνός στις γυναίκες, πλήττει και άνδρες.

 

Οι άνδρες με ισχυρό οικογενειακό ιστορικό θα πρέπει να συζητούν με τον γιατρό τους για τον προληπτικό έλεγχο και να μην αμελούν τυχόν αλλαγές στο στήθος.

 

Επιπλέον, όλα τα άτομα που έχουν γεννηθεί με γυναικείο φύλο -δηλαδή γυναίκες, τρανς άνδρες και μη δυαδικά άτομα- πρέπει να ακολουθούν τις ίδιες συστάσεις ελέγχου.

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού έχει οριστεί η 25η Οκτωβρίου, κι όμως παρά τα περιστατικά που πληθαίνουν γύρω μας, κάποιες γυναίκες εξακολουθούν να φορούν... γυαλιά σε ότι αφορά στη νόσο, θεωρώντας ότι θα... την ξορκίσουν αν δεν ασχοληθούν με αυτή, κι αποφεύγουν να υιοθετήσουν τα βασικά μέτρα προστασίας, τουτέστιν, αυτοεξέταση, κλινική εξέταση από ειδικό του μαστού και μαστογραφία, που θα επιτρέψουν την έγκαιρη διάγνωση καθώς ο καρκίνος αυτός είναι θεραπεύσιμος, όταν ανιχνευθεί σε αρχικό στάδιο.

 

Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου του Μαστού έχει οριστεί η 25η Οκτωβρίου, κι όμως παρά τα περιστατικά που πληθαίνουν γύρω μας, κάποιες γυναίκες εξακολουθούν να φορούν... γυαλιά σε ότι αφορά στη νόσο, θεωρώντας ότι θα... την ξορκίσουν αν δεν ασχοληθούν με αυτή, κι αποφεύγουν να υιοθετήσουν τα βασικά μέτρα προστασίας, τουτέστιν, αυτοεξέταση, κλινική εξέταση από ειδικό του μαστού και μαστογραφία, που θα επιτρέψουν την έγκαιρη διάγνωση καθώς ο καρκίνος αυτός είναι θεραπεύσιμος, όταν ανιχνευθεί σε αρχικό στάδιο.

 

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρεται στην ιστοσελίδα του νοσοκομείου «Άγιος Σάββας» ο καρκίνος του μαστού είναι ο συχνότερος εμφανιζόμενος καρκίνος στις γυναίκες. Σήμερα, σε όλο τον κόσμο πεθαίνουν από καρκίνο μαστού 400.000 γυναίκες, κάθε χρόνο.

 

Στη χώρα μας ο αριθμός των νέων περιστατικών κάθε χρόνο υπολογίζεται στις 5.000. Οι γυναίκες που υποβάλλονται σε προληπτικό έλεγχο με ψηφιακή μαστογραφία έχουν θνησιμότητα 4,7%, ενώ σε όσες δεν κάνουν μαστογραφία η θνησιμότητα ανέρχεται σε 56%. Η επιβίωση όμως ξεπερνά το 80% και βελτιώνεται συνεχώς λόγω της πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης του καρκίνου μαστού με την ψηφιακή μαστογραφία και της προόδου των θεραπευτικών μέσων που διαθέτει η ιατρική Επιστήμη.

Αιτίες εμφάνισης

Ποιες όμως είναι οι αιτίες εμφάνισης καρκίνου του μαστού;

Πρώιμη εμμηναρχή και η όψιμη εμμηνόπαυση.

Μεγάλη ηλικία της πρώτης εγκυμοσύνης.

Παχυσαρκία μετά την εμμηνόπαυση.

Οικογενειακό ιστορικό: Η ύπαρξη σε συγγενείς α’ βαθμού (μητέρα, αδελφή, κόρη) καρκίνου του μαστού ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Η γενετική προδιάθεση. Το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού είναι κληρονομικοί.

Γονιδιακές μεταλλάξεις (BRCA 1 & BRCA 2) και άλλων γονιδιακών διαφοροποιήσεων αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού. Η ελπίδα είναι να διαπιστωθούν και να μειωθούν παράγοντες του περιβάλλοντος που μαζί με τη γενετική προδιάθεση συμβάλλουν στην εμφάνιση του καρκίνου του μαστού.

Πολλές ορμόνες που παράγονται στον οργανισμό ενισχύουν την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού και η διατροφή επηρεάζει τη στάθμη των ορμονών.

Επιβεβαιώνεται από ερευνητικές μελέτες, ότι οι μακροχρόνιες ορμονικές θεραπείες μετά την εμμηνόπαυση, ιδιαίτερα ο συνδυασμός οιστρογόνων – προγεστερόνης, αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου μαστού.

Διατροφικοί παράγοντες.

Ενισχυτικοί και προστατευτικοί παράγοντες

Την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού επηρεάζουν:

Η µεγάλη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών,

Το κάπνισµα,

Η υπερκατανάλωση κορεσµένων λιπών και

Η έκθεση σε ακτινοβολία.

Στον αντίποδα προστατεύουν τον οργανισμό από τον καρκίνο του μαστού:

Τα λαχανικά,

Τα φρούτα,

Η φυσική άσκηση,

Το ελαιόλαδο.

Πότε είναι ώρα για την πρώτη μαστογραφία;

Οι γυναίκες που δεν ανήκουν στην ομάδα υψηλού κινδύνου συνιστάται να αρχίζουν τον προληπτικό έλεγχο με μαστογραφία γύρω στα 40 τους χρόνια κι από κει και πέρα να ελέγχονται κάθε χρόνο. Προηγείται η φηλάφιση από ειδικό του μαστού, αλλά και η αυτοψηλάφηση ώστε κάθε γυναίκα να γνωρίσει τη φυσιολογική μορφολογία των μαστών της και να μπορέσει να αναγνωρίσει έγκαιρα οποιαδήποτε αλλαγή σε αυτή.

Η καλύτερη ασπίδα προστασίας στην μάχη ενάντια στον καρκίνο του μαστού είναι η ενημέρωση, η γνώση του σώματός μας και η πρόληψη.

Η 25η Οκτωβρίου σηματοδοτεί την παγκόσμια ημέρα κατά του καρκίνου του μαστού αλλά οι αγώνες για την καταπολέμησή του μετρούν δεκαετίες. Υπολογίζεται ότι 1 στις 8 γυναίκες παγκοσμίως θα εκδηλώσει καρκίνο του μαστού σε κάποια φάση της ζωής της. Παρά τη συχνότητά του εάν διαγνωστεί έγκαιρα, μπορεί να θεραπευτεί. Για αυτό και η ενημέρωση επιβάλλεται.

Η νίκη της μάχης κατά του καρκίνου του μαστού μπορεί να επιτευχθεί μόνο με την ιατρική έρευνα, την ενημέρωση και την πρόληψη. Αν αναλογισθούμε ότι όλοι στο κοντινό περιβάλλον μας έχουμε κάποια γυναίκα φίλη, συγγενή που έχει νοσήσει ή νοσεί από καρκίνο του μαστού, καταλαβαίνουμε το μέγεθος του προβλήματος και πόσο σημαντικό ρόλο έχει η πρόληψη.

Στην Ελλάδα κάθε χρόνο έχουμε περίπου 1.500 νέες περιπτώσεις καρκίνου του μαστού. Οι παράγοντες που σχετίζονται με την εμφάνιση του καρκίνου του μαστού δεν έχουν πλήρως διευκρινιστεί.

Στην ιστοσελίδα του Αντικαρκινικού - Ογκολογικού Νοσοκομείου Αθηνών "Άγιος Σάββας"  υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες που λόγω της ημέρας μας υπενθυμίζουν να κλείσουμε ένα ραντεβού για την ετήσια μαστογραφία, την κλινική εξέταση από ειδικό γιατρό και τη μηνιαία αυτοεξέταση, συμβάλλοντας καθοριστικά στην έγκαιρη διάγνωση.

Παράγοντες κινδύνου

• Η μεγάλη ηλικία. Περίπου το 80% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού συμβαίνουν σε γυναίκες > 50 ετών.
• Το ατομικό ιστορικό. Το ιστορικό καρκίνου στον ένα μαστό συνεπάγεται αυξημένο κίνδυνο και στον άλλο μαστό.
• Οικογενειακό ιστορικό. Η ύπαρξη σε συγγενείς α’ βαθμού (μητέρα, αδελφή, κόρη) καρκίνου του μαστού ή καρκίνου του τραχήλου της μήτρας.
• Η γενετική προδιάθεση. Το 5-10% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού είναι κληρονομικοί.
• Η έκθεση σε ακτινοβολία.
• Τα υψηλό ανάστημα, η παχυσαρκία μετεμμηνοπαυσιακών γυναικών και η μεγάλη μάζα του αδένα του μαστού.
• Η πρώιμη εμμηναρχή και η όψιμη εμμηνόπαυση.
• Η ηλικία γέννησης του πρώτου παιδιού. Σε μεγαλύτερες ηλικίες, η τεκνοποίηση συνεπάγεται μεγαλύτερο κίνδυνο.
• Η θεραπευτική λήψη ορμονών, οιστρογόνων και προγεστερόνης για διάστημα μεγαλύτερο των 4 ετών.
• Η ινοκυστική μαστοπάθεια.
• Αντισυλληπτικά δισκία, αν και η αύξηση του κινδύνου είναι πολύ μικρή και έχει βραχεία διάρκεια.
• Η αυξημένη κατανάλωση οινοπνευματωδών ποτών και το κάπνισμα.
• Η αυξημένη πρόσληψη λίπους, ιδιαίτερα στο άνω μέρος του σώματος.

Σημεία & Συμπτώματα

Το πιο σύνηθες προειδοποιητικό σημείο του καρκίνου του μαστού είναι ένα συμπαγές ογκίδιο που συνήθως δεν μπορεί να μετακινηθεί και μπορεί να πονάει ή όχι. Άλλα σημεία μπορεί να είναι τα ακόλουθα:

• Έκκριση ορώδους ή αιμορραγικού υγρού από τη θηλή.
• Η θηλή μπορεί να εμφανίζει εισολκή (να είναι στραμμένη προς τα μέσα) ή να βγάζει σκουρόχρωμο υγρό.
• Το δέρμα πάνω από τον όγκο μπορεί να μοιάζει με φλούδα πορτοκαλιού ή να παρουσιάζει εσοχές (κοιλότητες) στις περιοχές όπου έχει εξαπλωθεί ο καρκίνος.
• Η αλλαγή στο σχήμα ή στην εξωτερική καμπύλη του μαστού.

Βέβαια, η αλλαγή στο μέγεθος ή στην υφή του μαστού μπορεί να οφείλεται σε πληθώρα άλλων καταστάσεων, όπως οι αλλαγές στον ιστό του μαστού που συμβαίνουν φυσιολογικά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του καταμήνιου κύκλου, οι κύστεις, τα αδενώματα κ.α.

Στρατηγικές Πρόληψης που Σχετίζονται με τον Τρόπο Ζωής

• Απευθυνθείτε στον γιατρό σας σε περίπτωση που ανακαλύψετε κάποιο συμπαγές ογκίδιο ή κάποιο από τα προειδοποιητικά σημεία του καρκίνου του μαστού, ιδιαιτέρως αν οι αλλοιώσεις επιμένουν μετά από έναν εμμηνορροϊκό κύκλο ή αλλάζουν την εμφάνιση του μαστού.
• Περιορίστε την κατανάλωση αλκοόλ σε λιγότερο από δύο ποτά την ημέρα.
• Διατηρήστε ένα υγιές βάρος, ιδιαίτερα μετά την εμμηνόπαυση.
• Αποφύγετε την μακρόχρονη ορμονοθεραπεία, η οποία αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού.
• Παραμείνετε σωματικά δραστήριες, τουλάχιστον 30’ τις περισσότερες ημέρες της εβδομάδας.
• Καταναλώνετε τρόφιμα υψηλά σε περιεκτικότητα φυτικών ινών, όπως είναι τα φρέσκα φρούτα, τα λαχανικά και τα δημητριακά.
• Χρησιμοποιείτε ελαιόλαδο γιατί το ελαϊκό οξύ φαίνεται ότι καταστέλλει τη δράση του σημαντικότερου ογκογονιδίου του μαστού.