Απαγορεύεται η άρνηση πληρωμής σε μετρητά, φραγμοί στην πρακτική των τραπεζών να μειώνουν τα ATM

Αυστηρά μηνύματα στις τράπεζες της ευρωζώνης, που μειώνουν συνεχώς τα ATM, αλλά και σε εμπόρους που αρνούνται συναλλαγές με μετρητά στέλνει η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Παράλληλα διαβεβαιώνονει τους πολίτες ότι η είσοδος στην εποχή των ψηφιακών πληρωμών δεν σημαίνει πως θα εξαφανισθούν τα μετρητά. Αυτό θα διασφαλίσει ο νέος ευρωπαϊκός κανονισμός που αναμένεται να τεθεί σε ισχύ.

Την ανησυχία της ΕΚΤ έχει προκαλέσει η πρακτική που ακολουθούν οι τράπεζες να μειώνουν συνεχώς τα δίκτυα ATM, δυσκολεύοντας την πρόσβαση των συναλλασσόμενων σε μετρητά. Παράλληλα, όλο και περισσότεροι έμποροι, για διάφορους λόγους, αρνούνται την εξόφληση συναλλαγών μετρητοίς και ζητούν ηλεκτρονική πληρωμή.

Όπως τονίζει σε άρθρο του ο Πιέρο Σιπολόνε, μέλος του Εκτελεστικού Συμβουλίου της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας (ΕΚΤ), η απρόσκοπτη πρόσβαση στα μετρητά είναι καθοριστικής σημασίας για την εύρυθμη λειτουργία τους ως μέσο πληρωμής.

Η προτεινόμενη νομοθεσία της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το νόμιμο χρήμα στοχεύει στη διασφάλιση της διαθεσιμότητας χαρτονομισμάτων και κερμάτων σε ολόκληρη την ευρωζώνη, κάτι που όμως αντιμετωπίζει προκλήσεις.

Η ΕΚΤ αναγνωρίζει ότι η μείωση του αριθμού τραπεζικών καταστημάτων και των αυτόματων μηχανών ανάληψης (ΑΤΜ) λόγω της συγκέντρωσης στον τραπεζικό τομέα, δημιουργούν σημαντικά προβλήματα. Σε ένα σύστημα δύο επιπέδων, οι κεντρικές τράπεζες δεν παρέχουν άμεσα υπηρεσίες μετρητών στο κοινό. Αντίθετα, είναι ευθύνη των εμπορικών τραπεζών να διατηρούν την απαραίτητη υποδομή για την εξυπηρέτηση των πελατών.

Αναλύσεις του Ευρωσυστήματος έχουν αποκαλύψει σημαντικές διαφορές στη διαθεσιμότητα των υπηρεσιών μετρητών μεταξύ των χωρών και των περιφερειών της ευρωζώνης, με τις αγροτικές και αστικές περιοχές να έχουν διαφορετικές ανάγκες. Ταυτόχρονα, οι έρευνες δείχνουν αυξανόμενη δυσαρέσκεια των καταναλωτών και των επιχειρήσεων για τις παρεχόμενες υπηρεσίες.

Αν και οι έμποροι λιανικής προσφέρουν σε ορισμένες χώρες υπηρεσίες cashback ή cash advances (ανάληψη μετρητών με αγορά προϊόντος), αυτές δεν μπορούν να αντικαταστήσουν τις υπηρεσίες των τραπεζών. Το cashback επιτρέπει ανάληψη μόνο μικρών ποσών και δεν προσφέρει τη δυνατότητα κατάθεσης, ενώ εξαρτάται από τη διαθεσιμότητα μετρητών στο ταμείο του εμπόρου.

Η νέα νομοθεσία και η προσέγγιση της ΕΚΤ

Ο Σιπολόνε τονίζει την ανάγκη για προσεκτική διαμόρφωση δεσμευτικών κανόνων για τις υπηρεσίες μετρητών, αναφέροντας ότι μια ενιαία προσέγγιση («one-size-fits-all») δεν είναι κατάλληλη για όλες τις χώρες. Η ΕΚΤ υποστηρίζει την ύπαρξη επαρκούς επιπέδου πρόσβασης σε υπηρεσίες μετρητών σε όλη την ευρωζώνη και θεωρεί απαραίτητες τις τοπικές υπηρεσίες των τραπεζών και τα εκτεταμένα δίκτυα ΑΤΜ.

Για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα, ο νέος Κανονισμός για το Νόμιμο Χρήμα αναθέτει στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε συνεργασία με την ΕΚΤ, τη θέσπιση κοινών δεικτών παρακολούθησης της πρόσβασης σε μετρητά.

Η ΕΚΤ ήδη επεξεργάζεται μια μεθοδολογία για την αξιολόγηση της πυκνότητας των σημείων πρόσβασης, λαμβάνοντας υπόψη τις ιδιαιτερότητες των αστικών (με αποστάσεις 1, 2 και 5 χιλιόμετρα) και των αγροτικών περιοχών (με αποστάσεις 5, 10 και 15 χιλιόμετρα). Ο κανονισμός πιθανόν θα επιτρέπει επίσης στα κράτη μέλη να χρησιμοποιούν συμπληρωματικούς εθνικούς δείκτες.

Υποχρεωτική αποδοχή μετρητών

Ο Σιπολόνε επισημαίνει ότι τα χαρτονομίσματα και κέρματα ευρώ έχουν νόμιμη ισχύ σε ολόκληρη την ευρωζώνη και πρέπει να γίνονται δεκτά ως προεπιλεγμένο μέσο πληρωμής. Η πρακτική ορισμένων εμπόρων να αρνούνται τα μετρητά ή να αναρτούν πινακίδες τύπου «Μόνο κάρτες» είναι ασυμβίβαστη με το νόμιμο καθεστώς του ευρώ και ενδέχεται να οδηγήσει στον αποκλεισμό κοινωνικών ομάδων που βασίζονται στα μετρητά. Για τον λόγο αυτό, η ΕΚΤ υποστηρίζει τη ρητή απαγόρευση τέτοιων πρακτικών.

Επιπλέον, η ΕΚΤ υποστηρίζει την αποδοχή μετρητών και στον δημόσιο τομέα, ειδικά στις μεταφορές και σε άλλες βασικές υπηρεσίες. Αν και το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει αναγνωρίσει τη δυνατότητα των δημόσιων φορέων να ρυθμίζουν τις πληρωμές, αυτές οι εξαιρέσεις θα πρέπει να εφαρμόζονται σπάνια και μόνο όταν είναι απολύτως απαραίτητο, με γνώμονα την συμπερίληψη και τη διατήρηση αποτελεσματικών επιλογών πληρωμής.

Ο Σιπολόνε υπογραμμίζει τη δέσμευση της ΕΚΤ να διασφαλίσει την ισορροπία ανάμεσα στις ανάγκες των καταναλωτών για πρόσβαση σε μετρητά και στην αποτελεσματικότητα των τραπεζών, ενώ παράλληλα τονίζει την ανάγκη για σαφείς κανόνες αποδοχής των μετρητών από όλους.

Ο νέος κανονισμός για τα μετρητά

Η πρόταση κανονισμού που συζητείται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς και αναμένεται να τεθεί σε ισχύ το επόμενο διάστημα καθιστά για πρώτη φορά δεσμευτική την αποδοχή μετρητών και ξεκαθαρίζει ότι μόνο σε ελάχιστες περιπτώσεις (π.χ. όταν κάποιος θέλει να πληρώσει μια αγορά 5 ευρώ με χαρτονόμισμα 200 ευρώ) μπορεί να αρνηθεί ένας έμπορος την πληρωμή μετρητοίς.

Ο κανονισμός ορίζει τους λεπτομερείς κανόνες για το νόμιμο χρήμα των μετρητών ευρώ και την πρόσβαση σε αυτά. Οι κανόνες ισχύουν για την εξόφληση χρηματικών οφειλών, εφόσον η πληρωμή γίνεται με μετρητά, είτε εν όλω είτε εν μέρει, και υπάρχει υποχρέωση πληρωμής σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία ή νομική πρακτική.

Ο κανονισμός επίσης εφαρμόζεται στον μονομερή αποκλεισμό των πληρωμών με μετρητά και στην πρόσβαση σε αυτά, ώστε να διασφαλίζεται η αποτελεσματικότητα του νόμιμου χρήματος. Δεν ισχύει για πληρωμές αγαθών ή υπηρεσιών που αγοράζονται εξ αποστάσεως, όπως μέσω του διαδικτύου.

Για πρώτη φορά στο παράγωγο δίκαιο, ο κανονισμός ορίζει και ρυθμίζει το καθεστώς του νόμιμου χρήματος των μετρητών. Μέχρι τώρα, ο ορισμός υπήρχε μόνο στη σύσταση της Επιτροπής του 2010 και στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το νόμιμο χρήμα συνεπάγεται τρία πράγματα:

Υποχρεωτική αποδοχή: Ο δικαιούχος δεν μπορεί να αρνηθεί τα μετρητά σε ευρώ που προσφέρονται για πληρωμή, εκτός αν συμφωνήσουν σε διαφορετικό μέσο πληρωμής ή αν ισχύει κάποια εξαίρεση.
Αποδοχή στην ονομαστική αξία: Η αξία των μετρητών που προσφέρονται για πληρωμή ισούται με την αξία που αναγράφεται πάνω τους. Απαγορεύονται οι πρόσθετες χρεώσεις για πληρωμές με μετρητά.
Εξοφλητική ενέργεια: Ο πληρωτής μπορεί να εκπληρώσει την υποχρέωση πληρωμής προσφέροντας στον δικαιούχο μετρητά σε ευρώ.
Ο κανονισμός επιτρέπει εξαιρέσεις στην υποχρεωτική αποδοχή μετρητών. Οι εξαιρέσεις αυτές πρέπει να είναι καλόπιστες, να βασίζονται σε νόμιμους και προσωρινούς λόγους, και να είναι ανάλογες των περιστάσεων. Ο δικαιούχος έχει το βάρος της απόδειξης ότι συντρέχουν αυτοί οι λόγοι. Παραδείγματα νόμιμων λόγων περιλαμβάνουν:

Η αξία ενός τραπεζογραμματίου είναι προδήλως δυσανάλογη με το ποσό της οφειλής (π.χ., ένα χαρτονόμισμα των €200 για μια πληρωμή κάτω των €5).

Η επιχείρηση δεν έχει ρέστα τη στιγμή της πληρωμής, ή δεν θα έχει επαρκή ρέστα για τις συνήθεις συναλλαγές της μετά την πληρωμή.

Επιπλέον, ο κανονισμός δίνει στην Επιτροπή την εξουσία να θεσπίζει πρόσθετες εξαιρέσεις νομισματικού χαρακτήρα μέσω κατ’ εξουσιοδότηση πράξεων, οι οποίες πρέπει να είναι αιτιολογημένες και αναλογικές, να μην υπονομεύουν την αποτελεσματικότητα του νόμιμου χρήματος και να επιτρέπονται μόνο αν υπάρχουν διαθέσιμα άλλα μέσα πληρωμής.

Για να διασφαλιστεί η υποχρεωτική αποδοχή του νόμιμου χρήματος, τα κράτη μέλη πρέπει να παρακολουθούν το επίπεδο του μονομερούς και εκ των προτέρων αποκλεισμού των μετρητών από τις επιχειρήσεις. Αν διαπιστωθεί ότι η μη αποδοχή μετρητών υπονομεύει το καθεστώς νόμιμου χρήματος, τα κράτη μέλη υποχρεούνται να λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα. Η παρακολούθηση και η αξιολόγηση θα γίνεται με βάση κοινούς δείκτες που θα εγκρίνει η Επιτροπή.

Τα κράτη μέλη είναι υποχρεωμένα να διασφαλίζουν επαρκή και αποτελεσματική πρόσβαση σε μετρητά σε όλη την επικράτειά τους, συμπεριλαμβανομένων των αστικών και μη αστικών περιοχών. Ομοίως με την αποδοχή, τα κράτη μέλη πρέπει να παρακολουθούν τακτικά την κατάσταση και να την αξιολογούν ετησίως με βάση κοινούς δείκτες. Αν διαπιστωθεί ότι η πρόσβαση δεν είναι επαρκής, πρέπει να λαμβάνονται διορθωτικά μέτρα. Αυτό είναι κρίσιμο για την αποτελεσματικότητα των μετρητών ως νόμιμου χρήματος.

Στην ουσιαστική κατάργηση της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές όλων των πολιτών αποσκοπεί το υπουργείο Οικονομικών με την υποχρεωτική επέκταση των POS και του συστήματος πληρωμών IRIS, ακόμη και στις μικροσυναλλαγές.

Στόχος είναι νη καταπολέμηση της φοροδιαφυγής, αφού όταν ο επαγγελματίας δέχεται πληρωμή με κάρτα, μέσω POS, θα εκδίδει υποχρεωτικά και απόδειξη και σε κάθε περίπτωση η συναλλαγή του θα καταγράφεται στο Taxisnet.

Στο πλαίσιο αυτό, καθίσταται υποχρεωτική χρήση των POS στα ταξί και στις λαϊκές αγορές, ενώ υποχρεούνται να αναρτούν και ειδική σήμανση που θα ενημερώνει τους πελάτες για τη διαθεσιμότητα POS και τη δυνατότητα να πληρώσουν με κάρτα.

Την υποχρέωση των ΤΑΞΙ να αναρτούν ειδική σήμανση, με την οποία οι πελάτες ενημερώνονται για την υποχρέωση αποδοχής πληρωμών με κάρτα, και τη μορφή αυτής, καθορίζει απόφαση του Υφυπουργού Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Χρίστου Δήμα, κατόπιν πρότασης του Διοικητή της Ανεξάρτητης Αρχής Δημοσίων Εσόδων, Γιώργου Πιτσιλή.

Σύμφωνα με την απόφαση, πρόκειται για ένα ειδικό αυτοκόλλητο, το οποίο τοποθετείται στο τζάμι της πίσω δεξιάς πόρτας του οχήματος, και αναγράφει στα ελληνικά και στα αγγλικά τα εξής: Ο οδηγός υποχρεούται:

Να εκδίδει απόδειξη στο τέλος της διαδρομής.

Να δέχεται πληρωμή με κάρτα.

Ο πελάτης ΔΕΝ υποχρεούται:

Να πληρώσει με μετρητά.
Να πληρώσει, πριν λάβει τη νόμιμη απόδειξη.

Η παραγωγή του αυτοκόλλητου γίνεται από την ΑΑΔΕ, με δαπάνες, που καλύπτονται από τον προϋπολογισμό της, και την διαθέτει στην Πανελλήνια Ομοσπονδία ΤΑΞΙ, ώστε αυτή να μεριμνήσει για την εφαρμογή της απόφασης.

Τα ΤΑΞΙ υποχρεούνται να έχουν επικολλήσει την ταμπέλα στο όχημα εντός τριών εβδομάδων από την παραλαβή τους από την Πανελλήνια Ομοσπονδία ΤΑΞΙ.

Σε περίπτωση μη επικόλλησης της σήμανσης, προβλέπεται πρόστιμο 1.000 ευρώ.

Ωστόσο, η υποχρεωτική ανάρτηση της σήμανσης, θα γίνει με καθυστέρηση στις επόμενες εβδομάδες και όχι από την 1η Αυγούστου που ήταν ο στόχος.

Μπλόκο στην εστίαση

Παράλληλα, από αύριο 1η Αυγούστου, όλες οι ταβέρνες, εστιατόρια, ουζερί, μπυραρίες, μεζεδοπωλεία, αλλά και όσα καταστήματα σερβίρουν γεύματα ή φαγητό σε τραπέζι θα πρέπει να λειτουργούν με τους νέου τύπου μηχανισμούς (ΦΗΜΑΣ ή ΦΤΜ ή ΑΔΗΜΕ Εστιατορίου) ή, εναλλακτικά, να συνάψουν σύμβαση με Πάροχο Υπηρεσιών Ηλεκτρονικής Τιμολόγησης.

Η κίνηση αυτή κρίθηκε αναγκαία από το οικονομικό επιτελείο καθώς από ελέγχους που έχουν πραγματοποιηθεί σε όλη την επικράτεια στις εν λόγω επιχειρήσεις έχει παρατηρηθεί ότι μέχρι πρότινος χρησιμοποιούσαν μηχανισμούς που δεν καταγράφουν τραπέζια και παραγγελίες, ενώ έχουν και τη δυνατότητα να ακυρώνουν τα δελτία παραγγελίας στην πορεία και έτσι να μην εκδίδουν αποδείξεις και έτσι να διαγράφουν τζίρο.

Από την εν λόγω υποχρέωση, με βάση την ισχύουσα νομοθεσία, εξαιρούνται επιχειρήσεις εστίασης, που ασκούν τη δραστηριότητά τους σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω των 3.100 κατοίκων, με βάση και την τελευταία απογραφή, πλην των τόπων που θεωρούνται ως τουριστικοί.

Αξίζει να σημειωθεί ότι με την υποχρεωτική χρήση νέων φορολογικών μηχανισμών για τις επιχειρήσεις εστίασης που δέχονται παραγγελίες, η απόδειξη θα εκτυπώνεται μόνο από ενσωματωμένο εκτυπωτή, ενώ θα καταγράφονται στη φορολογική μνήμη οι εκκρεμείς παραγγελίες και οι εκκρεμείς προς έκδοση αποδείξεις και τέλος θα εκδίδεται “Z” εφόσον έχουν κλείσει όλα τα ανοικτά τραπέζια.

IRIS

Παράλληλα, η προθεσμία για την σύνδεση των επαγγελματικών λογαριασμών 800.000 ελευθέρων επαγγελματιών και επιτηδευματιών με το σύστημα IRIS εκπνέει στις 31 Αυγούστου 2024 και από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών διαμηνύουν πως δεν θα δοθεί παράταση.

Αυτό σημαίνει πως περίπου 460.000 ελεύθεροι επαγγελματίες, ή περισσότεροι από 1 στους 2 υπόχρεους, θα πρέπει να συνδεθούν με το σύστημα μέσα στον Αύγουστο για να μην βρεθούν αντιμέτωποι με πρόστιμο 1.500 ευρώ.

Θα πρέπει να αναφερθεί ότι μόλις 15.000 ελεύθεροι επαγγελματίες προστέθηκαν τον Ιούλιο στο σύστημα IRIS φτάνοντας τους 357.000 σε σύνολο 800.000 υπόχρεων.

Επιπλέον, τη μεταρρύθμιση συμπληρώνουν οι εξής παρεμβάσεις που δεν απαιτούν νομοθετική ρύθμιση και θα υλοποιηθούν με διοικητικές πράξεις:

• Η ολοκλήρωση της διασύνδεσης των ταμειακών μηχανών με τα POS τους πρώτους μήνες του 2024.
• Η επέκταση της υποχρέωσης κατοχής συστήματος ηλεκτρονικών πληρωμών (EFT/POS) στους υπόλοιπους κλάδους της λιανικής αγοράς που σήμερα δεν έχουν.
• Η ενεργοποίηση του ψηφιακού δελτίου αποστολής, πιλοτικά από τις αρχές του 2024 και πλήρως έως το τέλος του έτους.
• Τα υποχρεωτικά ηλεκτρονικά τιμολόγια εντός του 2024 για τα οποία έχει υποβληθεί σχετικό αίτημα στην ΕΕ.

Ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών, Κωστής Χατζηδάκης, δήλωσε: «Το νομοσχέδιο αυτό είναι μια σοβαρή μεταρρυθμιστική προσπάθεια για την αντιμετώπιση της φοροδιαφυγής. Η κυβέρνηση παρεμβαίνει σε πολλά και διαφορετικά επίπεδα προκειμένου να υπάρξουν χειροπιαστά αποτελέσματα για το μεγάλο αυτό πρόβλημα: Διεύρυνση των ηλεκτρονικών συναλλαγών, περιορισμός της χρήσης των μετρητών, αυστηρά μέτρα για την καταπολέμηση του λαθρεμπορίου, εκσυγχρονισμός του πλαισίου για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις, δικαιότερος τρόπος φορολόγησης των ελεύθερων επαγγελματιών, ώστε οι μισθωτοί και οι συνταξιούχοι να μην αισθάνονται θύματα της φορολογικής πολιτικής. Με όλες αυτές τις πρωτοβουλίες θα μπορέσουμε να περιορίσουμε την φοροδιαφυγή και να στηρίξουμε ανάλογα την κοινωνική μας πολιτική, ξεκινώντας από την υγεία και την παιδεία, όπως θα φανεί στον προϋπολογισμό του 2024. Χωρίς να αυξάνουμε τους φόρους, μέσω όλων αυτών των πρωτοβουλιών που περιορίζουν την παραβατικότητα και τη φοροδιαφυγή, η κοινωνική πολιτική στην Ελλάδα θα αποκτήσει πιο ουσιαστικό περιεχόμενο. Ενώ στο τέλος της διαδρομής φυσικά, με το δημοσιονομικό περιθώριο που θα προκύψει, υπάρχει πάντοτε ο στόχος για περαιτέρω μείωση των φορολογικών συντελεστών.

Θέτουμε σήμερα σε διαβούλευση το νομοσχέδιο αυτό περιμένοντας παρατηρήσεις, σχόλια, αντιρρήσεις, αντιπροτάσεις. Δεσμευόμαστε ότι θα εξετάσουμε όλα τα σχόλια ειλικρινά και απροκατάληπτα. Αυτή άλλωστε είναι η προστιθέμενη αξία της διαβούλευσης.

Σε κάθε περίπτωση όμως θα ήταν λάθος για την ίδια την κοινωνία να αλλάξει η φιλοσοφία αυτού του νομοσχεδίου και να διατηρηθούν γνωστές παθογένειες. Διότι βασική επιδίωξή μας μέσω αυτής της νομοθετικής πρωτοβουλίας είναι να υπάρξει μία εντονότερη αίσθηση κοινωνικής δικαιοσύνης.

Και αυτό είναι φαντάζομαι κοινή επιδίωξη όλων μας».

Ειδικότερα τα σημαντικότερα σημεία του σχεδίου νόμου είναι τα ακόλουθα:

1. Περιορισμός της χρήσης μετρητών

• Οι αγοραπωλησίες ακινήτων θα γίνονται αποκλειστικά με χρήση τραπεζικών μέσων πληρωμής. Συμβόλαια που αναφέρουν μερική ή ολική εξόφληση του τιμήματος με μετρητά είναι άκυρα.
• Τα πρόστιμα για αγορές άνω των 500 ευρώ με μετρητά, που είναι σήμερα 100 ευρώ, αυξάνονται στο διπλάσιο της αξίας της συναλλαγής.

1. Διαφάνεια στους ελέγχους

• Θεσπίζεται υποχρεωτική ηλεκτρονική διαβίβαση των λογιστικών αρχείων στην ΑΑΔΕ. Ορίζεται ότι εκπτώσεις φόρων και δαπάνες προς έκπτωση δεν λαμβάνονται υπόψη, αν τα παραστατικά στα οποία στηρίζονται δεν έχουν διαβιβασθεί ηλεκτρονικά στην ΑΑΔΕ, καθώς και ότι τα έσοδα από επιχειρηματική δραστηριότητα δεν μπορεί να είναι μικρότερα από τα έξοδα που έχουν διαβιβαστεί στην πλατφόρμα.
• Επεκτείνονται οι έμμεσες τεχνικές ελέγχου για τον προσδιορισμό του εισοδήματος (οι τεχνικές αυτές βασίζονται σε στοιχεία, όπως οι τραπεζικές καταθέσεις, οι δαπάνες σε μετρητά, η ρευστότητα του φορολογούμενου, κ.ά.). Με τη διάταξη ορίζεται ότι οι έμμεσες τεχνικές θα χρησιμοποιούνται σε τρεις ακόμη περιπτώσεις (πέρα από αυτές που ισχύουν ήδη), που είναι οι εξής:

όταν δηλώνεται ζημία σε τρία τουλάχιστον συνεχόμενα έτη και δεν προκύπτει ο τρόπος χρηματοδότησης της επιχείρησης, με τον οποίο καλύπτονται οι υποχρεώσεις της,

όταν υπάρχει σημαντική αναντιστοιχία μεταξύ αγορών, πωλήσεων και αποθεμάτων,
όταν ο συντελεστής μικτού κέρδους που προκύπτει από τα δηλούμενα αποτελέσματα είναι διαφορετικός από αυτόν που προκύπτει βάσει των παραστατικών αγορών και πωλήσεων.

Οι έμμεσες τεχνικές εφαρμόζονται ήδη στις περιπτώσεις που δεν εφαρμόζονται τα λογιστικά πρότυπα ή ο Κώδικας Φορολογικής Διαδικασίας, καθώς και αν τα φορολογικά στοιχεία δεν προσκομισθούν στη Φορολογική Διοίκηση μετά από δύο προσκλήσεις (αντί για μια που ισχύει τώρα).

• Προβλέπεται χρηματικό μπόνους ίσο με το δεκαπλάσιο της αξίας της συναλλαγής (με ελάχιστο 100 ευρώ και μέγιστο 3.000 ευρώ) για τους πολίτες που κάνουν καταγγελίες για παραποιημένες ταμειακές μηχανές μέσω της εφαρμογής «Appodixi», οι οποίες καταλήγουν σε έλεγχο και επιβολή προστίμου.
• Θεσπίζεται η δυνατότητα καταγραφής ήχου ή και εικόνας με κάμερες κατά τη διάρκεια των φορολογικών/ τελωνειακών ελέγχων.
• Αυστηροποιούνται οι κυρώσεις για νοθεία, λαθρεμπόριο καυσίμων ή παρεμπόδιση του ελέγχου: προβλέπεται σφράγιση της εγκατάστασης για δύο χρόνια, ενώ ορίζεται ότι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα των οποίων η εγκατάσταση σφραγίστηκε, δεν μπορούν να δραστηριοποιηθούν στη διακίνηση ενεργειακών προϊόντων επίσης για δύο χρόνια από τη διαπίστωση της παράβασης.
• Θεσπίζονται υποχρεώσεις για τις εταιρείες εμπορίας καυσίμων να λαμβάνουν μέτρα πρόληψης («δέουσας επιμέλειας») για τη νοθεία και το λαθρεμπόριο καυσίμων στα πρατήρια με τα οποία συνεργάζονται. Μεταξύ άλλων, υποχρεούνται να ελέγχουν αν τα πρατήρια διαθέτουν το σύστημα ελέγχου εισροών – εκροών, καθώς και τις απαιτούμενες άδειες και πιστοποιητικά. Επίσης, υποχρεούνται να κάνουν έναν τουλάχιστον έλεγχο ποιότητας καυσίμου το χρόνο. Σε περίπτωση που διαπιστωθούν παραβάσεις οι εταιρείες θα διακόπτουν τη συνεργασία, θα αποσύρουν το σήμα τους από τα παραβατικά πρατήρια και θα ενημερώνουν την ΑΑΔΕ.

1. Βραχυχρόνιες μισθώσεις

Εισάγονται ρυθμίσεις για τη διασφάλιση ισότιμου ανταγωνισμού στην τουριστική αγορά, τη διασταύρωση των εισοδημάτων και την ενίσχυση του κλάδου της βραχυχρόνιας μίσθωσης. Συγκεκριμένα, προβλέπεται ότι:

• Φυσικά πρόσωπα που διαθέτουν τρία ή περισσότερα ακίνητα σε βραχυχρόνια μίσθωση υποχρεούνται να κάνουν έναρξη επιχειρηματικής δραστηριότητας. Το εισόδημα που αποκτάται από νομικά πρόσωπα, από τη βραχυχρόνια μίσθωση ακινήτου, θεωρείται εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα και υπόκειται σε ΦΠΑ.
• Αυξάνονται τα πρόστιμα για μη εγγραφή στο «Μητρώο Ακινήτων Βραχυχρόνιας Διαμονής», στο 50% των ακαθαρίστων εσόδων του τελευταίου φορολογικού έτους και κατ’ ελάχιστο 5.000 ευρώ (σήμερα το πρόστιμο είναι 5.000 ευρώ).
• Ορίζεται ως βραχυχρόνια η μίσθωση ακινήτου, ανεξάρτητα αν είναι αναρτημένο σε ψηφιακή πλατφόρμα ή όχι, για χρονική διάρκεια μικρότερη των εξήντα ημερών κάθε φορά και εφόσον δεν παρέχονται άλλες υπηρεσίες, πλην της διαμονής και της παροχής κλινοσκεπασμάτων.
• Επεκτείνεται στις βραχυχρόνιες μισθώσεις το τέλος διαμονής παρεπιδημούντων, που είναι 0,5 % επί των εσόδων.
• Καταργείται ο φόρος διαμονής και θεσπίζεται το «τέλος ανθεκτικότητας στην κλιματική κρίση», σε ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, τουριστικές επαύλεις, βραχυχρόνιες μισθώσεις και τουριστικές επαύλεις. Το τέλος κλιμακώνεται κατά τους μήνες Μάρτιο έως Οκτώβριο από 1,5 έως 10 ευρώ την ημέρα και από Νοέμβριο έως Φεβρουάριο από 0,5 έως 4 ευρώ την ημέρα.

1. Δίκαιο σύστημα φορολόγησης για τους ελεύθερους επαγγελματίες

Θεσπίζεται το ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος από την άσκηση ατομικής επιχειρηματικής δραστηριότητας, καθώς και η μείωση κατά 50% του τέλος επιτηδεύματος για τους ελεύθερους επαγγελματίες, που δηλώνουν εισοδήματα υψηλότερα από το τεκμήριο, ενώ για όσους δηλώνουν χαμηλότερα εισοδήματα, το τέλος μειώνεται κατά 25%. Βασική φιλοσοφία του νομοσχεδίου είναι ότι η προσωπική συνεισφορά κάθε ελεύθερου επαγγελματία στην ατομική του επιχείρηση δεν μπορεί να αποτιμάται σε επίπεδο χαμηλότερο από το εισόδημα του μισθωτού που πληρώνεται με τον κατώτατο μισθό. Προκειμένου να μην υπάρχει εξισωτική αντίληψη, το ύψος της προσωπικής αυτής συνεισφοράς προσαυξάνεται ανάλογα με τα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, το σύνολο της μισθοδοσίας και το ύψος του τζίρου της επιχείρησης. Συγκεκριμένα, για τον υπολογισμό της φορολογίας λαμβάνονται υπόψιν:

α) Ο εκάστοτε ισχύων κατώτατος μισθός προσαυξημένος κατά 10% για κάθε 3 χρόνια επαγγελματικής δραστηριότητας μετά την πρώτη εξαετία ή ο ανώτερος ετήσιος μισθός που ο ελεύθερος επαγγελματίας καταβάλλει σε υπάλληλό του. Λαμβάνεται υπόψη το μεγαλύτερο από τα δύο ποσά με ανώτατο όριο σε κάθε περίπτωση τις 30.000 ευρώ.

β) Συντελεστής προσαύξησης του ποσού που προκύπτει από το προηγούμενο κριτήριο, στις περιπτώσεις που ο ετήσιος τζίρος είναι υψηλότερος από το μέσο όρο του εκάστοτε κλάδου. Η προσαύξηση είναι 35 % για όσους πραγματοποιούν τζίρο μεγαλύτερο του μέσου όρου, 70% για τζίρο μεγαλύτερο του 150% του μέσου όρου και 100% για τζίρο που υπερβαίνει το διπλάσιο του μέσου όρου.

γ) Το 10 % του κόστους μισθοδοσίας του προσωπικού με όριο τις 15.000 ευρώ.

Το ελάχιστο τεκμαιρόμενο κέρδος ορίζεται κατ’ ανώτατο όριο 50.000 ευρώ και είναι το άθροισμα τριών συντελεστών.

Ορίζεται ότι το τεκμήριο δεν εφαρμόζεται κατά τα τρία πρώτα χρόνια της επαγγελματικής δραστηριότητας, για το τέταρτο έτος μειώνεται κατά 67 % και για το πέμπτο έτος κατά 33%.

Υπενθυμίζεται ότι το τεκμήριο είναι μαχητό. Με το νομοσχέδιο εξειδικεύονται οι προϋποθέσεις προκειμένου ο φορολογούμενος να αμφισβητήσει το τεκμήριο

Πιο αναλυτικά:

Οι φορολογούμενοι μπορούν να αμφισβητήσουν το τεκμήριο στις περιπτώσεις ιδίως που:

α) υπηρετούν τη στρατιωτική τους θητεία,

β) είναι φυλακισμένοι,

γ) νοσηλεύονται σε νοσοκομείο ή κλινική,

δ) βρίσκονται σε αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης ή λοχείας με βάση την εργατική νομοθεσία,

ε) έχουν αποδεδειγμένα πληγεί από εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας,

στ) τελούν υπό ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους,

ζ) τελούν υπό απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον,

η) προσκομίζουν στοιχεία από τα οποία αποδεικνύεται ότι για λόγους ανωτέρας βίας δεν ασκούσαν επιχειρηματική δραστηριότητα για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Σε κάθε περίπτωση ο φορολογούμενος οφείλει να προσκομίσει τα αναγκαία δικαιολογητικά για την απόδειξη των ισχυρισμών του.

Στο νομοσχέδιο ορίζεται ότι από την εφαρμογή του τεκμηρίου απαλλάσσονται οι επαγγελματίες που παρουσιάζουν αναπηρία ίση ή μεγαλύτερη του 80%. Το τεκμήριο μειώνεται κατά 50 % για τους επαγγελματίες που ασκούν δραστηριότητα και έχουν την κύρια κατοικία σε οικισμούς με πληθυσμό έως 500 κατοίκους και σε νησιά με πληθυσμό κάτω από 3.100.

Τυχόν εισοδήματα από μισθούς, συντάξεις ή από αγροτική επιχειρηματική δραστηριότητα συνυπολογίζονται για την κάλυψη του τεκμηρίου. Για παράδειγμα αν το τεκμήριο για έναν επαγγελματία προσδιορίζεται στις 12.000 ευρώ και ο ίδιος έχει εισόδημα από μισθούς ύψους 7.000 ευρώ, το τεκμήριο μειώνεται στις 5.000 ευρώ (12.000-5.000).

Ορίζεται μεταβατική διάταξη με την οποία οι επαγγελματίες που θα φορολογηθούν για τα φετινά (2023) εισοδήματα με το τεκμήριο, θα πληρώσουν το 2024 μειωμένη κατά 50 % προκαταβολή φόρου.

Για την αντιμετώπιση καταχρηστικών ενεργειών ορίζεται ότι φορολογούμενος που διακόπτει το ελεύθερο επάγγελμα και συμμετέχει ως μοναδικός μέτοχος ή εταίρος σε μονοπρόσωπη εταιρεία που ασκεί την ίδια επιχειρηματική δραστηριότητα , μπορεί να φορολογείται με το τεκμήριο αν από τη σύγκριση των φόρων στις δυο περιπτώσεις προκύπτει μικρότερη φορολογική επιβάρυνση.

Προβλέπεται ότι η προσαύξηση λόγω ΚΑΔ δεν ισχύει όταν ο μέσος όρος του ετήσιου κύκλου εργασιών του αντίστοιχου ΚΑΔ δεν υπερβαίνει τις 10.000 ευρώ ή όταν το πλήθος των επιτηδευματιών που υπάγονται στον συγκεκριμένο ΚΑΔ δεν υπερβαίνει τους 30. Διευκρινίζεται επίσης ότι για τον υπολογισμό του μέσου όρου του κύκλου εργασιών δεν λαμβάνονται υπόψη οι επιτηδευματίες με μηδενικό τζίρο.

Για τους επαγγελματίες που δηλώνουν ζημιές και φορολογούνται με το τεκμήριο, προβλέπεται ότι οι ζημιές δεν μεταφέρονται για να συμψηφιστούν με τα κέρδη επομένων ετών.

5. Άλλες ρυθμίσεις

Εισάγεται σειρά νέων ρυθμίσεων που περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων:

• Μεγαλύτερη μείωση φόρου για δαπάνες αναβάθμισης κτιρίων. Οι δαπάνες για την αγορά αγαθών και τη λήψη υπηρεσιών που σχετίζονται με την ενεργειακή, λειτουργική και αισθητική αναβάθμιση κτιρίων, τα οποία δεν έχουν ήδη ενταχθεί ή δεν θα ενταχθούν σε πρόγραμμα αναβάθμισης κτιρίων, μειώνουν, ισόποσα κατανεμημένες σε περίοδο πέντε ετών, τον φόρο εισοδήματος των φυσικών προσώπων, μέχρι του αναλογούντος για κάθε έτος φόρου, με ανώτατο συνολικά όριο δαπάνης τις 16.000 ευρώ. Υπενθυμίζεται ότι με το σημερινό καθεστώς εκπίπτει το 40% της δαπάνης (το όριο αυτό καταργείται με το νομοσχέδιο) ενώ λαμβάνονται υπόψη οι δαπάνες μόνο για τις εργασίες κι όχι για τα υλικά (οι οποίες περιλαμβάνονται με το νομοσχέδιο).
• Μειώνονται όπως είχε ήδη γίνει γνωστό οι φόροι συγκέντρωσης κεφαλαίου (από 0,5 σε 0,2%) και χρηματιστηριακών συναλλαγών κατά 50%, σε 1 τοις χιλίοις.
• Για τις φορολογικές δηλώσεις συζύγων, προβλέπεται ότι η δήλωση μπορεί να υποβάλλεται χωριστά, εφόσον ένας τουλάχιστον εκ των συζύγων το επιλέξει με δήλωσή του μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του έτους υποβολής της δήλωσης. Η επιλογή της χωριστής δήλωσης είναι δεσμευτική και για τον άλλο σύζυγο, είναι ανέκκλητη για το πρώτο έτος που αφορά και ισχύει για κάθε επόμενο φορολογικό έτος, αν δεν ανακληθεί μέχρι την 28η Φεβρουαρίου του αντίστοιχου έτους.

Τη διεύρυνση της λίστας όσων χρησιμοποιούν POS εξετάζει το υπουργείο Οικονομικών στα πλαίσια του μέτρου των υποχρεωτικών ηλεκτρονικών συναλλαγών για το 30% του εισοδήματος των φορολογούμενων.

Το υπουργείο Οικονομικών  με διάταξη που θα φέρει στη Βουλή σχεδιάζει τον περιορισμό της χρήσης μετρητών στις συναλλαγές των πολιτών με τις επιχειρήσεις και συγκεκριμένα να μειωθεί το όριο των 500 ευρώ σε 400 ή 300 ευρώ ανά συναλλαγή. Η εν λόγω διάταξη αναμένεται να έρθει στη Βουλή τον Ιανουάριο του 2020 στο σχέδιο νόμου που θα αφορά αποκλειστικά τις ηλεκτρονικές συναλλαγές.

Ο σχεδιασμός του οικονομικού επιτελείου περιλαμβάνει:

• Υποχρεωτική εγκατάσταση μηχανημάτων POS σε δεκάδες επαγγέλματα που σήμερα εξαιρούνται.
• Μείωση των μετρητών στις συναλλαγές των φορολογουμένων με τα καταστήματα λιανικής πώλησης από τα 500 ευρώ στα 400 ή 300 ευρώ.
• Σύνδεση των ταμειακών μηχανών με τα POS. Αυτό που επιδιώκει η κυβέρνηση είναι να εκδίδεται η απόδειξη λιανικής πώλησης ταυτόχρονα με την απόδειξη του POS (σύστημα EFTPOS). Και αυτό καθώς πολλές επιχειρήσεις στις συναλλαγές με πιστωτικές ή χρεωστικές κάρτες δεν εκδίδουν την απόδειξη λιανικής.
• Δημιουργία κλειστού κυκλώματος διαβίβασης των συναλλαγών των επιχειρήσεων online μέσω Διαδικτύου με την εφορία, τη στιγμή που πραγματοποιείται η συναλλαγή. Το σύστημα θα έχει συγκεκριμένες προδιαγραφές, στις οποίες δεν θα μπορεί να παρέμβει κανείς.
• Διασταυρώσεις στις επιχειρήσεις με βάση τα δηλωθέντα στοιχεία στη φορολογική τους δήλωση και τις συναλλαγές που προκύπτουν από τα POS.

Σημειώνεται πως τα υπουργεία Οικονομίας και Οικονομικών συζητούν τα επαγγέλματα που πρόκειται να ενταχθούν στη λίστα με τους Κωδικούς Αριθμούς Δραστηριότητας για υποχρεωτική εγκατάσταση συσκευών ηλεκτρονικής χρέωσης. Σε αυτή τη λίστα περιλαμβάνονται σήμερα περισσότερες από 110 επαγγελματικές δραστηριότητες ενώ στην υποχρεωτική εγκατάσταση POS θα συμπεριληφθούν και τα περίπτερα.

Παρεμβάσεις σε... ηλεκτρονικό επίπεδο σχεδιάζουν το υπουργείο Οικονομικών και η ΑΑΔΕ προκειμένου να καταπολεμήσουν τη φοροδιαφυγή. Με δεδομένη την επιτυχία της επέκτασης των ηλεκτρονικών πληρωμών στην οικονομία για την καταπολέμηση της παραοικονομίας, ετοιμάζεται σειρά παρεμβάσεων που θα διευκολύνουν τις διασταυρώσεις για τον εντοπισμό αδήλωτων εισοδημάτων και γενικά φοροδιαφυγής. Οι κινήσεις που βρίσκονται στον σχεδιασμό της Καραγιώργη Σερβίας είναι οι εξής:

Εισηγήσεις για μεγάλη μείωση του ορίου συναλλαγών πάνω από το οποίο είναι υποχρεωτική η πληρωμή με ηλεκτρονικό τραπεζικό μέσο δέχεται η ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών.

Μάλιστα στο τραπέζι των σχετικών συσκέψεων έπεσε ακόμη και πρόταση να μειωθεί το σχετικό όριο κατά δέκα φορές, δηλ. από τα 500 που είναι σήμερα στα 50 ευρώ.

Αν και αρμόδιες πηγές αποκλείουν το ενδεχόμενο να μειωθεί σε τέτοιον βαθμό το όριο λόγω του ότι θα προκαλέσει πολύ μεγάλα προβλήματα στις συναλλαγές και στην αγορά γενικότερα, θεωρείται δεδομένο ότι η μείωση θα γίνει και θα είναι μεγάλη.

Η κίνηση αυτή θα γίνει στο πλαίσιο της προσπάθειας της ΑΑΔΕ να περιοριστεί ο κίνδυνος έξαρσης της φοροδιαφυγής λόγω της πρόσφατης κατάργησης των ορίων στις αναλήψεις μετρητών στο πλαίσιο της χαλάρωσης των capital controls.

Στο υπουργείο Οικονομικών βρίσκονται στο τραπέζι μέτρα για την ανάσχεση χρήσης των μετρητών, όπως:

1) Μείωση του ορίου αξίας συναλλαγής πάνω από το οποίο είναι υποχρεωτική η πληρωμή με χρεωστική ή πιστωτική κάρτα ή άλλο τραπεζικό μέσο. Σήμερα το όριο είναι 500 ευρώ και θεωρείται δεδομένο ότι πρόκειται να μειωθεί στα 300 ευρώ ή και χαμηλότερα.
2) Αύξηση των υποχρεωτικών δαπανών με κάρτα, προκειμένου να χορηγηθεί το αφορολόγητο όριο σε μισθωτούς και συνταξιούχους.
Ειδικότερα εξετάζεται το ελάχιστο όριο δαπανών με κάρτα να αυξηθεί:

- Στο 15% για εισόδημα έως 10.000 ευρώ (από 10% που είναι σήμερα)
- Στο 20% για εισόδημα από 10.001 έως 30.000 ευρώ (από 15% που είναι σήμερα)
- Στο 25% για εισόδημα από 30.001 και άνω με το ανώτατο ποσό που θα πρέπει να συγκεντρώσει ο φορολογούμενος να ανέρχεται στα 30.000 ευρώ (από 20% που είναι σήμερα).

Πηγή: Έθνος

Στάλθηκε thn Πέμπτη 27 Σεπτεμβρίου 2018 για δημοσίευση στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απόφαση του υπουργού Οικονομικών, σύμφωνα με την οποία τροποποιούνται οι περιορισμοί