Με εξαιρετική επιτυχία και μεγάλη προσέλευση πολιτών πραγματοποιήθηκε το απόγευμα της Τετάρτης 18 Ιουνίου 2025 η παρουσίαση του νέου ιστορικού έργου του συγγραφέα Γιάννη Δ. Μοσχόπουλου, με τίτλο «Τα μυστικά του Βάλτου αλλιώς... Ο Μακεδονικός Αγώνας στη λίμνη Γιαννιτσών και στο Ρουμλούκι – Καμπανία (1901–1908)», στο Πνευματικό Κέντρο Αλεξάνδρειας.

Η εκδήλωση, που διοργανώθηκε από τις Εκδόσεις Φυλάτος σε συνεργασία με τον συγγραφέα, ξεχώρισε για το υψηλό επιστημονικό επίπεδο και το έντονο ενδιαφέρον του κοινού, το οποίο γέμισε την αίθουσα.

Το βιβλίο, αποτέλεσμα μακρόχρονης έρευνας και ιστορικής τεκμηρίωσης, φωτίζει άγνωστες πτυχές του Μακεδονικού Αγώνα στην καρδιά της Κεντρικής Μακεδονίας – στις όχθες της λίμνης Γιαννιτσών, στο Ρουμλούκι και στην Καμπανία. Ο συγγραφέας, με το χαρακτηριστικό του πάθος για την τοπική ιστορία και την ακρίβεια της αφήγησής του, κατάφερε να μεταφέρει λιγότερο γνωστές πτυχές του αγώνα και τις τοπικές ιστορίες που τον σημάδεψαν.

Την εκδήλωση τίμησαν με τις εισηγήσεις τους οι Δημήτρης Α. Πανταζόπουλος (Ερευνητής Λαογραφίας & Ιστορίας), Κώστας Θ. Κούγκας (Εκπαιδευτικός), Στέλλα Δ. Τσιαπανίτη (Φιλόλογος) και Μαρία Δ. Κυροπούλου (Ειδική Παιδαγωγός), προσφέροντας ο καθένας τη δική του οπτική στο περιεχόμενο και τη σημασία του έργου. Τη συζήτηση συντόνισε ο δικηγόρος Αργύρης Γ. Πανταζόπουλος, ενώ ο ίδιος ο συγγραφέας έκλεισε την παρουσίαση με λόγια γεμάτα αφοσίωση στην ιστορική αλήθεια.

Το κοινό δεν έκρυψε τον ενθουσιασμό και τη συγκίνησή του για το έργο, αλλά και για την ευκαιρία να γνωρίσει σε βάθος μια τόσο καθοριστική περίοδο της τοπικής – και εθνικής – ιστορίας.

Η παρουσίαση του βιβλίου του Γιάννη Δ. Μοσχόπουλου δεν ήταν απλώς μια πολιτιστική εκδήλωση. Ήταν μια ζωντανή υπενθύμιση πως η ιστορία δεν ξεχνιέται – όταν υπάρχουν άνθρωποι που επιμένουν να την αφηγούνται και...αλλιώς.

Με ιδιαίτερη χαρά και τιμή, το Alexandriamou.gr υποδέχτηκε στα γραφεία του τον κ. Γιάννη Δ. Μοσχόπουλο, γνωστό δικηγόρο, ερευνητή τοπικής ιστορίας και συγγραφέα, ο οποίος προσέφερε ως δωρεά το νέο του βιβλίο στη Βιβλιοθήκη της ηλεκτρονικής εφημερίδας μας.

Ο κ. Μοσχόπουλος παρέδωσε ο ίδιος το νέο του ιστορικό έργο με τίτλο:

«Τα μυστικά του Βάλτου αλλιώς... Ο Μακεδονικός Αγώνας στη λίμνη Γιαννιτσών και στο Ρουμλούκι – Καμπανία (1901–1908)»,
μια μελέτη που φωτίζει με νέα τεκμηρίωση τον Μακεδονικό Αγώνα στις περιοχές του βάλτου των Γιαννιτσών, του Ρουμλουκιού και της Καμπανίας.

Πρόκειται για ένα βιβλίο υψηλής ιστορικής αξίας που φωτίζει με νέα προσέγγιση και τεκμηρίωση μια από τις πλέον καθοριστικές περιόδους της νεότερης ελληνικής ιστορίας. Ο Μακεδονικός Αγώνας, μέσα από τις σελίδες του βιβλίου, αποκτά νέα διάσταση, με επίκεντρο τις περιοχές του βάλτου των Γιαννιτσών, του Ρουμλουκιού και της Καμπανίας.

Ο κ. Μοσχόπουλος, με σεβασμό στην ιστορική αλήθεια και με βαθιά γνώση του αντικειμένου, παρουσιάζει άγνωστες πτυχές του Μακεδονικού Αγώνα, αναδεικνύοντας τη συμβολή των τοπικών κοινωνιών και των ανθρώπων της περιοχής μας στα γεγονότα της εποχής. Το αποτέλεσμα είναι ένα έργο που συνδυάζει την επιστημονική ακρίβεια με το πάθος του δημιουργού για την ανάδειξη της τοπικής ιστορικής μνήμης.

Το Alexandriamou.gr, που διατηρεί με υπευθυνότητα και αγάπη για τον τόπο μας Βιβλιοθήκη στα γραφεία του, είχε την τιμή να λάβει ένα αντίτυπο του νέου βιβλίου ως δωρεά από τον ίδιο τον συγγραφέα. Η δημοσιογράφος κ. Έφη Στεφ. Καραγιάννη παρέλαβε με ιδιαίτερη χαρά το «πνευματικό παιδί» του κ. Μοσχόπουλου, το οποίο από σήμερα κοσμεί τη συλλογή του Alexandriamou.gr

Ευχαριστούμε θερμά τον συγγραφέα για την εξαιρετικά τιμητική του χειρονομία και προσφορά και του ευχόμαστε το βιβλίο να είναι καλοτάξιδο, να γνωρίσει την επιτυχία που του αξίζει και να αποτελέσει σημείο αναφοράς για ερευνητές και αναγνώστες.

Το Alexandriamou.gr παραμένει σταθερά προσηλωμένο στην ανάδειξη της τοπικής ιστορίας και πολιτιστικής κληρονομιάς, στηρίζοντας με συνέπεια και συνέχεια κάθε πρωτοβουλία που εμπλουτίζει τη συλλογική μας μνήμη και ταυτότητα.

Οι Εκδόσεις Φυλάτος, σε συνεργασία με τον συγγραφέα Γιάννη Δ. Μοσχόπουλο, έχουν την τιμή να προσκαλέσουν το κοινό στην παρουσίαση του ιστορικού έργου:

Ο δικηγόρος και ιστορικός Γιάννης Μοσχόπουλος, συμπολίτης μας με μακρά ενασχόληση με την τοπική ιστορία, κυκλοφόρησε το νέο του βιβλίο με τίτλο «Τα Μυστικά του Βάλτου αλλιώς…» από τις εκδόσεις Fylatos. Πρόκειται για μια καλαίσθητη, πολυτελή έκδοση σε χαρτί velvet, με ιδιαίτερη αισθητική στο εξώφυλλο.

Το έργο εστιάζει σε αφηγήσεις και άγνωστες πτυχές του Μακεδονικού Αγώνα, με έμφαση στη Λίμνη των Γιαννιτσών και τις περιοχές του Ρουμλουκιού και της Καμπανίας κατά την περίοδο 1901-1908. Ο συγγραφέας αναδεικνύει πρόσωπα και γεγονότα που διαμόρφωσαν την ιστορική πραγματικότητα της εποχής, με τεκμηρίωση και προσωπική ματιά.

Η επίσημη παρουσίαση του βιβλίου θα πραγματοποιηθεί την Παρασκευή 10 Μαΐου, στις 19:00, στο πλαίσιο της 21ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου Θεσσαλονίκης (Περίπτερο 13, Stand 163).

Την Πρωτοχρονιάτικη πίτα του έκοψε ο Σύλλογος Κολινδρινών Αλεξάνδρειας "Ο Παυσίλυπος" το πρωί της Κυριακής 26 Ιανουαρίου 2020 στο φιλόξενο χώρο του "Οlive Βistro Wine Bar" στον πεζόδρομο της πόλης.

Στους παραβρισκόμενους μοιράστηκαν ατομικά γλυκά και η τυχερή που κέρδισε το φλουρί έλαβε αναμνηστικό δώρο από τον Σύλλογο.

Στην όμορφη εκδήλωση ο δικηγόρος και συγγραφέας Γιάννης Μοσχόπουλος εξιστόρησε τα γεγονότα της Επανάστασης του Κολινδρου το 1878, κάνοντας ιστορική αναδρομή για τις εξελίξεις  εκείνης της εποχής.

Η Κατερίνα Πλατσά, Πρόεδρος του συλλόγου συντόνισε την ομιλία.

Στην εκδήλωση παραβρέθηκαν ο βουλευτής Ημαθίας, Τάσος Μπαρτζώκας, ο δήμαρχος Αλεξάνδρειας Παναγιώτης Γκυρίνης, οι αντιδήμαρχοι κ. Δελιόπουλος και κ. Δριστάς καθώς φίλοι και μέλη του συλλόγου.

Η Σχολική εκδήλωση μνήμης του 1ου Γενικού Λυκείου Αλεξάνδρειας, ανέσυρε και φέτος μνήμες και βιώματα παρελθόντων ετών.

Η παρουσίαση των υπεύθυνων εκπαιδευτικών γεμάτη ευαισθησία για το συγκεκριμένο θέμα, ενισχύθηκε από την παρουσία του διακεκριμένου συμπολίτη μας κ. Γιάννη Μοσχόπουλου, που μας εξέθεσε προσωπικά του βιώματα από το ιστορικό γεγονός που έλαβε χώρα το Νοέμβρη του 1973.

Η προσήλωση των μαθητών στην παρουσίαση, η γενικότερη συμπεριφορά τους καθώς και η ικανοποίηση που αποτυπώθηκε στο βλέμμα των παιδιών, απέδειξε περίτρανα την επιτυχία της εκδήλωσης.

Χρονολόγιο Ρουμλουκιού
Γράφει ο Γιάννης Μοσχόπουλος

Τρίτη 16 Οκτωβρίου 1912

Ο Χασάν Ταξίν πασάς στα απομνημονεύματά του έγραψε: […] Η νύχτα, ευτυχώς φεγγαρόλουστη, κάλυψε την τραγική υποχώρηση και τα ξημερώματα της [16ης] Οκτωβρίου βρεθήκαμε πίσω από τον Καρά – Ασμάκ. […]»
Στις 16 Οκτωβρίου 1912, ο Ελληνικός στρατός εισήλθε στη Βέροια και στην Κατερίνη, ενώ η έβδομη (VIIη) Μεραρχία βάδιζε από την Κατερίνη προς το Λιμπάνοβο (Αιγίνιο).

Η 7η μεραρχία είχε ενισχυθεί στο μεταξύ με το ανεξάρτητο τάγμα Κρητών, τα ανταρτικά σώματα του λοχαγού Μαζαράκη και τα δυο ευζωνικά τάγματα του συνταγματάρχη Κωνσταντινόπουλου, ώστε η δύναμή της είχε φθάσει στις 7.500 άντρες, όταν βάδισε κατά του εχθρού με σκοπό, να καταλάβει τις εκβολές του Αλιάκμονα και να χυθεί αμέσως στον γειτονικό κάμπο.
Δύο ολόκληρα μερόνυχτα περνούσαν οι Τούρκοι από το Νησέλι. Όταν (στις 16-10-1912) πέρασαν όλοι τον Αλιάκμονα, ανατίναξαν τη γέφυρα του ποταμού, χωρίς όμως να την καταστρέψουν εντελώς.

Ο ονομαστός για τη σκληρότητά του και μισητός μπέης του χωριού, Ναζίμ, δεν έφυγε τη μέρα εκείνη με το στρατό. Τον σκό- τωσαν το ίδιο βράδυ κάποιοι Γκριτζαλιώτες και το πτώμα του βρέθηκε την άλλη μέρα στον Αλιάκμονα.
Το Απόσπασμα Ευζώνων Κωνσταντινόπουλου διέβη εύκολα τον Αλιάκμονα δια του πόρου της μονής Προδρόμου και ακο- λουθώντας την αριστερή όχθη του ποταμού έφθασε στη Βέροια στις 17.00, και καταυλίσθηκε στο Διαβατό περί την 18.00.
Η Ιη Μεραρχία εις Ράπες (Βαρβάρες) – Κούμκιοϊ (Άμμος) με τις προφυλακές της επί της γραμμής Κουλούρα – Μικρός (Μικρογούζι).
Η ημιλαρχία της 3ης Μεραρχίας πέρασε τον Αλιάκμονα στο ύψος του χωριού Μέση, όπου με τη βοήθεια των κατοίκων από τα γύρω χωριά συγκέντρωσε άμαξες και κάρα και έζευξε τον ποταμό με πρόχειρη γέφυρα.
Τα χωριά του Ρουμλουκιού, εκτός από το Πλατύ, ήταν ήδη από το βράδυ της 16ης Οκτωβρίου 1912 κενά από Τούρκους στρατιώτες, αλλά την περιοχή διέτρεχαν σε διάφορα σημεία του κεντρικού-ανατολικού κάμπου έφιππες τουρκικές περιπολίες, για να ελέγχουν την ταχύτητα της προέλασης του ελληνικού στρατού και να ειδοποιήσουν αντίστοιχα τον δικό τους στρατό, που περνούσε από την σιδηροδρομική γέφυρα του Λουδία στο Πλατύ, αλλά και από την ξύλινη γέφυρα στο σημερινό χωριό Λουδίας.

Oι Ρουμλουκιώτες περίμεναν με αγωνία να έρθουν τα «Ελληνοπαίδια», για να διώξουν τα τελευταία τουρκικά τμήματα από την πεδιάδα.
Παράλληλα, με τις κινήσεις των στρατευμάτων «[…] από εβδομάδος ήδη οι ενταύθα Πρόξενοι των Μεγάλων Δυνάμεων συνεννοούμενοι μετά του Βαλή και του Αρχιστρατήγου υπέβαλον ευχήν περί παραδόσεως της πόλεως [Θεσσαλονίκης] εν ή περιπτώσει τα Ελληνικά στρατεύματα κατελάμβανον Γιδά – Κιρτζαλάρ (΄Αδενδρον). […]».

Τετάρτη 17 Οκτωβρίου 1912

Σύμφωνα με το σχέδιο επιχειρήσεων η Ι Μεραρχία που βρίσκονταν γύρω από το Διαβατό, με προφυλακές, στη γραμμή Κουλούρα – Μικρογούζι έστειλε αναγνώρισιν δια της δεξιάς όχθης του Αλιάκμονος προς Μέγα Αλάμπορο.

Η αναγνώριση έφθασε στη σιδερένια γέφυρα του Αλιάκμονα στο Νησέλι και τη βρήκε σε σχετικά καλή κατάσταση. Υπήρχε μόνο ένα μικρό ρήγμα από ανατίναξη, που μπορούσε να επισκευασθεί εύκολα. Πέρα από τη γέφυρα, «[…] Εις το έμπροσθεν της γεφύρας χωρίον Γιδά εθεάθησαν περί τους δέκα ιππείς εχθρού. Ημέτερος Στρατός ουδαμού ανεφάνη», και δεν προχώρησε, επειδή δεν είχε κατορθώσει να συνδεθεί με την VΙΙη Μεραρχία.
Η ΙΙ Μεραρχία έστειλε αναγνώρισιν δια της οδού νοτίως και κατά μήκος της σιδηρ. γραμμής προς Καψοχώραν, «ήτις να προσπαθήση να πληροφορηθή εάν η παρά το Νησέλι σιδηρά γέφυρα είναι σώα». Κινήθηκε προς Κουλούρα επί της σιδηροδρομικής γραμμής με τρεζίνα. «Έξωθεν του Λουτρού περίπολοι εχθρικού ιππικού. Εις Ξεχασμένην σώμα ανταρτικόν Σταυρόπουλου. Σήμερον εγένετο και δευτέρα απόπειρα ανατινάξεως.», «Πληροφορία παρά χωρικών ότι εχθρός έφυγε πέραν Καρά Ασμάκι.»
Ο Διοικητής της 2ης ημιλαρχίας στη σχετική έκθεσή του ανέφερε για τα ίδια γεγονότα τα ακόλουθα: «[…] απεστάλη αναγώρισις δια το ταχύ επί χειροκινήτου σιδηροδρομικού οχήματος προς την γέφυραν Νησέλι, το δε υπόλοιπον τμήμα επιζητούν την μετά του εχθρού επαφήν επέτυχε ταύτην εις Καψόχωραν και Γιδά.

Κατά της γέφυρας Νησέλι απόπειραι επανειλημμέναι ανατινάξεως είχον προξενήσει οπήν περί του καταστρώματος. Έλληναι αντάρται και χωρικοί των πέριξ, εντολή της αφικομένης ημιλαρχίας συγκέντρωσαν υλικά στρώσεως.»
Η ΙΙΙ Μεραρχία έστειλε αναγνώρισιν δια της αμαξιτής οδού προς Γιδά – Σχοινά. Αυτή έφθασε μέχρι τη Ρέσιανη (Βρυσάκι), κι από εκεί τηλεγράφησε, ότι «Εκ πληροφοριών [από χωρικούς], τα χωρία Σχοινά, Γιδάς είναι ελεύθερα [δηλ. κενά] εχθρού, περίπολοι ιππικού ανεφάνησαν υποχωρήσασαι. Παρεδόθησαν και εστάλησαν αιχμάλωτοι». Μάλιστα ο Μέραρχος σημείωσε στην αναφορά του ότι «[…] Ο ανθυπίλαρχος Παπαφλέσσας εκτελέσας την αναγνώρισιν, ανέφερεν ότι μικρά εχθρικά τμήματα ευρίσκονται πέραν Γιδά. Κατά την αναγώρισιν ταύτην συνέλαβεν έναν αξιωματικόν του ιππικού ως και 3 οπλίτας […]»
Εν τω μεταξύ το προωθημένο τμήμα προσκόπων με επικεφαλής τον Βασίλειο Σταυρόπουλο (αποτελούμενο από πρώην μακεδονομάχους), αφού ενισχύθηκε από ανιχνευτές των αναγνωρίσεων της Ιης και ΙΙης ημιλαρχίας και από ντόπιους χωρικούς, κατέλαβε τη γέφυρα Νησελίου. Αλλά η τουρκική δύναμη, που ως τότε περιπολούσε γύρω από τον Γιδά, ενισχυμένη προφανώς και από άλλες έφιππες περιπολίες, προσπάθησε να αποκτήσει πάλι τον έλεγχο της γέφυρας Νησελίου, για να την ανατινάξει ολοσχερώς.

Έτσι από την μία η ώρα το μεσημέρι της 17ης Οκτωβρίου, το ελληνικό σώμα διεξήγαγε τετράωρη μάχη, μπροστά (βόρεια) από την γέφυρα. Η μάχη στο Νησέλι συνεχιζόταν ως αργά, αλλά τελικά στις 5 η ώρα το απόγευμα «… οι Τούρκοι διωκόμενοι υποχώρησαν εις Γιδά (όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο Αλεξάκης) και οι ημέτεροι έφθασαν εις Λιανοβέρι …». Λόγω του σκότους, το τμήμα των Προσκόπων επανήλθε στη γέφυρα και ασχολήθηκε όλη τη νύχτα με την πρόχειρη επισκευή της.
Ο Μαζαράκης ανέφερε: «Περιπολίαι Τούρκων ιππέων περιτρέχουν το μεταξύ Αλιάκμονος και Καρασμάκι (Λουδία) έδαφος. Κατά πληροφορίας χωρικών συγκέντρωσις εχθρού μάλλον εις γεφύρας Καρασμάκι (Λουδία).»
Το βράδυ της 17 Οκτωβρίου οι πλησιόχωρες Ελληνικές μονάδες βρίσκονταν: Το σώμα προσκόπων του Β. Σταυρόπουλου της VII Μεραρχίας στο Νησέλι.

Το απόσπασμα Κωνσταντινόπουλου έφθασε νύχτα στο Λουτρό, ενώ οι ανιχνευτές της ημιλαρχίας της ΙΙης Μεραρχίας διανυκτέρευσαν στους Ποζαρίτες (Κεφαλοχώρι).
Συνεπώς ο ελληνικός στρατός, δεν κατείχε τον Γιδά, στις 17-10-1912.-

Πέμπτη 18 Οκτωβρίου 1912 / Η ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΓΙΔΑ

H τρίτη φάλαγγα της VIIης Μεραρχίας (8ο Τάγμα Ευζώνων και λόχος προσκόπων), με επικεφαλής τον Κ. Μαζαράκη, διανυκτέρευε στη Μονή της Σφήνιτσας. Όταν έμαθε για τη συμπλοκή στο Νησέλι, πήρε διαταγή να σπεύσει για ενίσχυσή τους. Στις 04.20 το πρωί της 18ης Οκτωβρίου ξεκίνησαν για τη γέφυρα.

 Μετά από δίωρη πορεία συναντήθηκαν με τους άλλους προσκόπους, που κρατούσαν τη γέφυρα στο Νησέλι.

Το 8ο Τάγμα Ευζώνων, προπορευόμενο των Προσκόπων, με επικεφαλής τον Ελευθέριο Μαυρογένη, συνέχισε την προέλαση με κατεύθυνση προς το Γιδά.

Χωρίς να συναντήσουν εχθρική αντίσταση εισήλθαν αυτοί ως ελευθερωτές στο Γιδά.

Ηταν Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου 1912, με το παλιό ημερολόγιο, ώρα 9 το πρωί. Αφού έλαβαν ανάλογα μέτρα ασφαλείας καταυλίσθηκαν βορειοανατολικά του χωριού. Οι Πρόσκοποι προωθήθηκαν προς Λιανοβέργι, όπου έφθασαν χωρίς επεισόδιο. (ΓΕΣ 1932, σ. 138 – ΓΕΣ 1939, σ. 134 – υπ’ αρ. πρωτ. 205.37/25/593772/22-11-1988 έγγραφο του ΓΕΣ/ΔΙΣ/5ο Γραφείο)
[…] Οι κάτοικοι του χωριού έκαναν σαν τρελοί από τη χαρά τους, βλέποντας τους Έλληνες στρατιώτες. Η υποδοχή και ο ενθουσιασμός δεν περιγράφεται, αγκαλιάσματα, φιλιά, ζητωκραυγές και άλλα […]».
[…] Αμέσως άρχισαν να χτυπάνε την καμπάνα της εκκλησίας της Παναγίας χαρμόσυνα, όπως το Πάσχα την ώρα της Ανάστασης και ακολούθως έγινε αυθόρμητη δοξολογία.

 Μετά συγκεντρώθηκαν όλοι στον χώρο της παλιάς αγοράς (δηλ. μπροστά στον ανοικτό χώρο του πρώην ξενοδοχείου «Δωδώνη»), κατέβασαν την τουρκική ημισέληνο, που ήταν στημένη πάνω στο ξύλινο υπόστεγο (τσιαμτσαρλί) και, ζητωκραυγάζοντας για την λευτεριά τους, ξέσκιζαν και ποδοπατούσαν τα φέσια, που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε μέχρι τότε. Στο τέλος, γλέντησαν όλοι μαζί, χορεύοντας πάνω στα ξεσκισμένα φέσια.
Ο ιερέας Παπαντώνης οδήγησε τον Ελευθέριο Μαυρογένη στις αποθήκες του μπέη, για να πάρουν τα αποθηκευμένα δημητριακά.

Εκεί βρήκαν κρυμμένους δύο αγροφύλακες, που δεν είχαν φύγει με τους άλλους Τούρκους. Ο ένας από αυτούς, ο Ζεκίρ, ζήτησε τότε φοβισμένος να γίνει Χριστιανός και ο Μαυρογένης, δίνοντάς του το δικό του όνομα, τον βάφτισε Λεφτέρη.
Το σιτάρι, που πήραν από τις αποθήκες, το μοίρασαν στις οικογένειες του χωριού, ενώ άλλες ποσότητες τις άλεσαν αμέσως κι έδωσαν το αλεύρι στις γυναίκες, με την εντολή να ζυμώσουν ψωμιά για τον στρατό.

Ο Ελ. Μαυρογένης το βράδυ έμεινε στο άδειο κονάκι του μπέη.»
Περί το μεσημέρι έφθασε και πέρασε τη γέφυρα Νησελίου και η τέταρτη φάλαγγα της (το Τάγμα Κρητών υπό τον Αλεξάκη, που είχε ξεκινήσει στις 06.00 από τον Κολινδρό, με οδηγούς τους Γ. Παπαθεοδώρου και Κ. Λατινόπουλο), που τελικά στάθμευσε στην Καψόχωρα.

 Λίγο αργότερα κατέφθασε και ο επικεφαλής της κύριας φάλαγγας λόχος Μηχανικού, ο οποίος επιλήφθηκε του έργου της αποτεράτωσης της επισκευής της γέφυρας, δια της οποίας αμέσως μετά διήλθε το 19ο Σύνταγμα Πεζικού, το οποίο κατευθύνθηκε στην Κορυφή και εγκαταστάθηκε εκεί, με προφυλακές προς το Πλατύ και Τρίκαλα.

Το 20ό Σύνταγμα διανυκτέρευσε στην Παλιόχωρα, η δε Μοίρα Πεδινού Πυροβολικού πίσω από το 8ο Τάγμα Πεζικού (δηλαδή ΒΑ του Γιδά). Τα υπόλοιπα τμήματα της Μεραρχίας δεν διέβηκαν τη γέφυρα του Αλιάκμονα, αλλά διανυκτέρευσαν νότια του ποταμού.

Το Απόσπασμα Ευζώνων στο Λουτρό δεν μετακινήθηκε καθόλου από εκεί.-

Αλεξάνδρεια-Βάλτος.

H τρίτη φάλαγγα της VIIης Μεραρχίας (8ο Τάγμα Ευζώνων και λόχος προσκόπων), με επικεφαλής τον Κ. Μαζαράκη, διανυκτέρευε στη Μονή Αγίου Αθανασίου της Σφήνιτσας. Στις τέσσερις και είκοσι το πρωί της 18ης πλέον Οκτωβρίου ξεκίνησαν για τη γέφυρα Νησελίου. Μετά από δίωρη πορεία συναντήθηκαν με τους άλλους προσκόπους του Β. Σταυρόπουλου, που κρατούσαν τη γέφυρα στο Νησέλι και μαζί τους συνέχισαν την προέλαση με κατεύθυνση προς το Γιδά.
Χωρίς να συναντήσουν εχθρική αντίσταση εισήλθαν αυτοί ως ελευθερωτές στο Γιδά. Ηταν Πέμπτη, 18 Οκτωβρίου 1912, με το παλιό ημερολόγιο, ώρα 9 το πρωί.

Για την είσοδο του ελληνικού στρατού στο Γιδά, παλιοί κάτοικοι αφηγήθηκαν ότι: "Ο Στρατός ήρθε στο Γιδά από τον δρόμο του Νησελίου. Στην αρχή ήρθαν λίγες ομάδες τσολιάδες. Ήταν ένα τάγμα Μηχανικού υπό τον Ελευθέριο Μαυρογένη. Οι κάτοικοι του χωριού έκαναν σαν τρελοί από τη χαρά και τον ενθουσιασμό τους, βλέποντας τους Έλληνες στρατιώτες. Αμέσως άρχισαν να χτυπάνε την καμπάνα της εκκλησίας, σαν να ήταν Ανάσταση, και αμέσως έγινε αυθόρμητη δοξολογία στην Παναγία. Μετά τη δοξολογία συγκεντρώθηκαν όλοι στον χώρο της παλιάς αγοράς (μπροστά στον ανοικτό χώρο του πρώην ξενοδοχείου "Δωδώνη"), κατέβασαν την τουρκική ημισέληνο, που ήταν στημένη πάνω στο ξύλινο υπόστεγο της αγοράς και, ζητωκραυγάζοντας για την λευτεριά τους, ξέσκιζαν και ποδοπατούσαν τα φέσια, που ήταν υποχρεωμένοι να φοράνε μέχρι τότε. Στο τέλος, γλέντησαν όλοι μαζί, χορεύοντας με ζουρνάδες και νταούλια πάνω στα ξεσκισμένα φέσια. Ο ιερέας Παπαντώνης οδήγησε τον Ελευθέριο Μαυρογένη στο κονάκι στις αποθήκες του μπέη, για να πάρουν τα αποθηκευμένα δημητριακά. Το σιτάρι, που πήραν, το άλεσαν αμέσως κι έδωσαν το αλεύρι στις γυναίκες, με την εντολή να ζυμώσουν ψωμιά για τον στρατό.»

 

Στις 17-10-1912 το σώμα προσκόπων Σταυρόπουλου, που κρατούσε τη γέφυρα Νησελίου, ενισχύθηκε από ανιχνευτές των αναγνωρίσεων της Ιης και ΙΙης ημιλαρχίας και από ντόπιους χωρικούς κι επιδιόρθωναν τη γέφυρα για να μπορέσει να τη διέλθει η αναμενόμενη από το Λιμπάνοβο 7η Μεραρχία. Όμως το μεσημέρι οι τουρκικές έφιππες περιπολίες έκαναν μία ακόμη προσπάθεια να ανακτήσουν τον έλεγχο της γέφυρας Νησελίου, για να την ανατινάξουν ολοσχερώς. Έτσι από την μία η ώρα το μεσημέρι της 17ης Οκτωβρίου, το ελληνικό σώμα Σταυρόπουλου διεξήγαγε τετράωρη μάχη, στη βόρεια πλευρά της γέφυρας. Η μάχη στο Νησέλι συνεχιζόταν ως αργά, αλλά τελικά στις 5 η ώρα το απόγευμα «… οι Τούρκοι διωκόμενοι υποχώρησαν εις Γιδά (όπως αναφέρει στα απομνημονεύματά του ο Αλεξάκης) και οι ημέτεροι έφθασαν εις Λιανοβέρι …». Λόγω του σκότους, το τμήμα των Προσκόπων - ανιχνευτών επανήλθε στη γέφυρα και ασχολήθηκε όλη τη νύχτα με την πρόχειρη επισκευή της.

Μια όμορφη και ενημερωτική δράση έλαβε χώρα το πρωί της Τρίτης 4 Ιουνίου 2019 στο προαύλιο χώρο του οικήματος με την ονομασία «Κονάκι», όπως είναι ευρύτερο γνωστό στην Αλεξάνδρεια, όπου μαθητές και μαθήτριες του 1^ου Δημοτικού Σχολείου της πόλης επισκέφθηκαν και έμαθαν την ιστορία του από τον ιστορικό, λαογράφο και συγγραφέα της περιοχής μας, Γιάννη Μοσχόπουλο.

Η επίσκεψη πραγματοποιήθηκε στα πλαίσια ενός Ευρωπαϊκού προγράμματος που συμμετέχει το σχολείο με τίτλο: «Open Schools for Open Society» .

Η διευθύντρια του σχολείου κ Κ. Μουσαφίρη προλόγισε την επίσκεψη εξηγώντας τον λόγο που βρίσκονται στην αυλή του ιστορικού κτιρίου και ευχαρίστησε θερμά την «Εστία Ρουμλουκιωτών» που αγκάλιασε αυτό το εγχείρημα.

Στη συνέχεια τον λόγο πήρε ο κ. Μοσχόπουλος που περιέγραψε την ιστορία του οικήματος και τη σημαντική σημασία που κατείχε στα χρόνια της τουρκοκρατίας όπου λειτουργούσε σαν «εφορία» αφού εκεί συγκεντρωνόταν οι φόροι της τότε εποχής (σιτάρια κυρίως) και από εκεί αποστέλλονταν στην Τουρκία. Μίλησε για τη κατασκευή του με τούβλα που κατασκευάστηκαν στον Γιδά και είχαν πάνω τα αρχικά του ιδιοκτήτη Ισμαήλ Μπέη και τόνισε τους λόγους που έχει γκρεμιστεί η μπροστά πλευρά του. Έκανε ιστορική αναδρομή και στην γειτονιά γύρω από το «Κονάκι» εξηγώντας πως ήταν το κέντρο του χωριού ενώ ανέφερε πως είναι το τρίτο παλαιότερο κτίριο στην πόλη αφού κατασκευάστηκε το 1908. Στο τέλος δέχθηκε ερωτήσεις από τους μαθητές με πιο ενδιαφέρουσα αυτή του αν μπορεί να γίνει αναπαλαίωση στο κτίριο απαντώντας πως αυτό είναι αδύνατο και πως ο μόνος τρόπος είναι να γκρεμιστεί και ξανά κατασκευαστεί με τα ίδια υλικά.

Αξίζει να σημειωθεί πως ο χώρος έχει παραχωρηθεί στην Εστία Ρουμλουκιώτων, τα μέλη του συλλόγου τον καθάρισαν και τον περιποιήθηκαν ώστε να είναι διαθέσιμος προς χρήση.

To απόγευμα της Κυριακής των Βαΐων 21.4.2019 πραγματοποιήθηκε στην αίθουσα του Δημοτικού Συμβουλίου Αλεξάνδρειας η παρουσίαση του νέου βιβλίου του Γιάννη Μοσχόπουλου, «Το Ρουμλούκι [Kαμπανία] κατά την ύστερη οθωμανοκρατία [1830-1900]».
Οι λάτρεις της τοπικής ιστορίας γέμισαν την αίθουσα και άκουσαν με μεγάλη προσοχή τις εισηγήσεις των ομιλητών. Ο συγγραφέας καλωσόρισε τους ακροατές και ο κ. Δήμαρχος Αλεξάνδρειας χαιρέτισε την εκδήλωση, την οποία συντόνιζε ο Κ. Κούγκας.
Ο Γιώργης Μελίκης τόνισε ότι το βιβλίο αναδεικνύει σημαντικές πτυχές της επανάστασης των Μελικοχωρίων (1878) και πρόσθεσε νέα στοιχεία της συνεχιζόμενης έρευνας για τον Ν. Λούση. Επαίνεσε την αξία του τετράτομου έργου του Γιάννη Μοσχόπουλου για την ιστορία και τοπογραφία της περιοχής και επανέφερε την πρότασή του προς τους εκπαιδευτικούς να διδάσκεται η τοπική ιστορία στα σχολεία, την οποία επέκτεινε και προς τους τοπικούς πολιτιστικούς συλλόγους προκειμένου να την εντάξουν στις δράσεις τους. 
Ο Γιάννης Μέγας ανέλυσε την έκρηξη του φαινομένου της ληστείας στα τέλη του 19ου αι. και ανέπτυξε με λεπτομέρειες τις απαγωγές του κτηματία Παπαγεωργίου από το τσιφλίκι του στα Παλατίτσια το 1879, του Χένρυ Σύντζ από το τσιφλίκι του στην Τριχοβίστα το 1880, και του Μεχμέτ Σεφήκ Πασά από το τσιφλίκι του στον Γιδά το 1883.
Η Μαρία Δρίζη μίλησε για το κεφάλαιο του βιβλίου που αναφέρεται στην οικονομία της περιοχής, εξηγώντας τους λόγους που έγιναν οι εξαγορές πολλών οθωμανικών τσιφλικιών του Ρουμλουκιού από Έλληνες και Εβραίους κεφαλαιούχους και τελείωσε με την καθοριστική σημασία που είχε το νέο οδικό δίκτυο και η εμφάνιση του σιδηρόδρομου στην ανάπτυξη των ελληνικών κοινοτήτων.
Ο Κώστας Κούγκας ανέφερε τις αλλαγές της μεταρρύθμισης του «Τανζιμάτ», που εκφράστηκε με τις ανοικοδομήσεις πολλών ναών στα χωριά, τις ανασυγκροτήσεις μοναστηριών και τη συστηματική χρηματοδότηση και ανάπτυξη των σχολείων των χωριών. Έκανε αναλυτικές αναφορές στην τότε εκπαίδευση, ενώ διάβασε αποσπάσματα του βιβλίου που ανέφεραν την κατάσταση του 4τάξιου σχολείου του Γιδά το 1884. 
Η Εύα Κοντογουλίδου έκανε μία αναδρομή στους περιηγητές που πέρασαν από την περιοχή, ενώ ξεχώρισε τις αναλυτικές περιγραφές των μνημείων από τους Ντελακουλόνς και Εζέ το 1855, που παραμένουν ακόμη χρήσιμες για την έρευνα. Αναφέρθηκε στο χρονικό της πρώτης αρχαιολογικής ανασκαφής στα Παλατίτσια το 1861 από τον Εζέ, και παρέθεσε συνοπτικά στοιχεία για την εξέλιξη των ανασκαφών στη Βεργίνα τα επόμενα χρόνια. 
Ο συγγραφέας τόνισε τη σημασία της μετακίνησης του Γιδά στη σημερινή του θέση το 1843, μίλησε εκ βαθέων για τη μοναχική του πορεία στη συγγραφή της τοπικής ιστορίας αλλά και για τον ευρύ κύκλο των φιλίστορων που τον περιβάλλει με αγάπη, που τον ενισχύει και ευχαρίστησε προσωπικά όλους όσους τον βοήθησαν στην ολοκλήρωση του τόμου.
Στη συνέχεια επακολούθησε συζήτηση και στις εύστοχες ερωτήσεις των ακροατών απάντησαν οι εισηγητές και ο συγγραφέας.