Σε κλοιό απόγνωσης βρίσκονται χιλιάδες ροδακινοπαραγωγοί στην Πέλλα και την Ημαθία, δύο κατ’ εξοχήν αγροτικές περιοχές που σήκωσαν επί δεκαετίες το βάρος της ελληνικής εξαγωγικής παραγωγής στο ροδάκινο. Μετά τις αλλεπάλληλες καταστροφές από τους παγετούς της άνοιξης και τις παραμορφώσεις στους καρπούς, οι παραγωγοί έρχονται τώρα αντιμέτωποι με ένα νέο σοκ: τις εξευτελιστικές τιμές που προσφέρουν οι κονσερβοποιίες για το συμπύρηνο ροδάκινο — την κύρια παραγωγή των περιοχών.
Το ράλι απωλειών φαίνεται να μην έχει τέλος. Οι βιομηχανίες, επικαλούμενες αυξημένο κόστος παραγωγής και εξαγωγικές δυσκολίες, προτείνουν φέτος τιμές που κυμαίνονται σε επίπεδα κάτω του κόστους, προκαλώντας κύμα αντιδράσεων στον αγροτικό κόσμο. Οι αγρότες κάνουν λόγο για «προσβλητικές» και «ανήθικες» προτάσεις, τη στιγμή που οι ίδιοι έχουν επωμιστεί το βάρος της ακρίβειας στα λιπάσματα, στα καύσιμα και στην άρδευση.
Οι αγροτικοί σύλλογοι της περιοχής καταγγέλλουν την κυβέρνηση για πλήρη απουσία από το πλευρό των παραγωγών. Όπως σημειώνουν, όχι μόνο δεν έχει υπάρξει ουσιαστική παρέμβαση για την ενίσχυση του εισοδήματος ή τη ρύθμιση μιας κατώτερης εγγυημένης τιμής, αλλά και τα όποια υποτιθέμενα εργαλεία στήριξης αποδείχθηκαν άνευ αντίκρισμα. Ειδικά μετά το σκάνδαλο στον ΟΠΕΚΕΠΕ, που απογυμνώνει τη λειτουργία του μηχανισμού επιδοτήσεων, οι αγρότες δηλώνουν βαθιά απογοητευμένοι και εξοργισμένοι.
«Εκεί που περιμέναμε αποζημιώσεις για τις ζημιές από τον παγετό, βλέπουμε τελικά ότι κάποιοι έπαιρναν τις επιδοτήσεις χωρίς καν να παράγουν», λέει με πίκρα παραγωγός από την Αλεξάνδρεια Ημαθίας. «Εμείς παλεύουμε με χαλαζοπτώσεις, ασθένειες και χρέη, και αυτοί διορίζονται στα γραφεία για να μοιράζουν τα λεφτά στους “ημέτερους”. Είναι ντροπή».
Ανάλογη είναι η αγανάκτηση και για την ανυπαρξία πολιτικής βούλησης σε επίπεδο υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης. Οι ενώσεις παραγωγών καταγγέλλουν ότι τα αιτήματά τους παραμένουν αναπάντητα επί μήνες, με τις όποιες συναντήσεις να καταλήγουν σε αόριστες διαβεβαιώσεις και καμία πρακτική λύση. Το αίσθημα εγκατάλειψης είναι πλέον διάχυτο, ενώ δεν λείπουν και οι φωνές που μιλούν για “συνειδητή απαξίωση της αγροτικής τάξης”.
Προσθέτοντας στο πρόβλημα τη γεωπολιτική διάσταση, δεν μπορεί να αγνοηθεί η επίπτωση του ρωσικού εμπάργκο, που επιβλήθηκε το 2014 ως απάντηση στις κυρώσεις της Ε.Ε. για την Ουκρανία. Η απώλεια της ρωσικής αγοράς —η οποία απορροφούσε σημαντικό ποσοστό της ελληνικής παραγωγής ροδάκινου, κυρίως επιτραπέζιου— υπήρξε καταστροφική για τους παραγωγούς της Πέλλας και της Ημαθίας. Σύμφωνα με στοιχεία της Ένωσης Αγροτικών Συνεταιρισμών, οι εξαγωγές προς τη Ρωσία άγγιζαν ετησίως τα 30.000-35.000 τόνους πριν το 2014. Μετά το εμπάργκο και τις εξελίξεις στο Ρωσο Ουκρανικό, η ζήτηση κατέρρευσε, προκαλώντας οικονομική ασφυξία και αποθήκευση αδιάθετων ποσοτήτων. Παρά τις εξαγγελίες για αναζήτηση νέων αγορών ή «ευρωπαϊκή στήριξη» στους πληγέντες, ελάχιστα έγιναν στην πράξη. Οι ροδακινοπαραγωγοί βρέθηκαν μόνοι, χωρίς διεξόδους, και το πλήγμα αυτό ποτέ δεν αναπληρώθηκε.
Η «χαμένη δεκαετία» του ροδάκινου αποτυπώνεται πια όχι μόνο στα εισοδήματα αλλά και στην απομείωση της ίδιας της παραγωγικής βάσης. Χιλιάδες στρέμματα έχουν εγκαταλειφθεί, ενώ πολλοί νέοι παραγωγοί που δοκίμασαν να επιστρέψουν στην επαρχία, οδηγήθηκαν σύντομα στην έξοδο. Το σημερινό σκηνικό είναι αποτέλεσμα μιας πολυετούς υποτίμησης του αγροτικού τομέα. Οι ροδακινοπαραγωγοί βρίσκονται πλέον σε οριακό σημείο: δεν μιλούν για βιωσιμότητα, αλλά για καθαρή επιβίωση. Οι ενδιάμεσοι απορροφούν το μεγαλύτερο μέρος της αξίας, ενώ τα εργοστάσια επωφελούνται από την απελπισία των παραγωγών, προσφέροντας τιμές κάτω του 0,25 ευρώ/κιλό.
Όπως αναφέρει σε ανακοίνωσή του ο Αγροτικός Σύλλογος Σκύδρας: «Η κυβέρνηση παρακολουθεί αμέτοχη τη διάλυση του πιο παραγωγικού τομέα της χώρας. Δεν υπάρχει καμία παρέμβαση για να στηριχθεί το εισόδημα, κανένα ουσιαστικό πλαίσιο για τη διαπραγμάτευση των τιμών με τη μεταποίηση. Αντίθετα, υπάρχουν μόνο υποσχέσεις, φωτογραφίες με Υπουργούς και κοροϊδία».
Οι παραγωγοί ζητούν πλέον μετ’ επιτάσεως την καθιέρωση κατώτερης εγγυημένης τιμής, που θα καλύπτει τουλάχιστον το κόστος παραγωγής. Παράλληλα, απαιτούν ενίσχυση της συνεταιριστικής μεταποίησης, διαφάνεια στον ΟΠΕΚΕΠΕ και άμεση κρατική παρέμβαση στον καθορισμό των τιμών, όπως προβλέπεται σε έκτακτες περιπτώσεις διατάραξης της αγοράς. Ο κίνδυνος εγκατάλειψης της καλλιέργειας είναι πλέον ορατός. Νέοι αγρότες αποθαρρύνονται, ενώ οι παλαιότεροι σκέφτονται τη φυγή από τη γη. Το μέλλον της ροδακινοπαραγωγής —και μαζί του ολόκληρων περιοχών της ελληνικής περιφέρειας— διαγράφεται δυσοίωνο, όσο το κράτος επιμένει να κρατά ρόλο θεατή στην κατάρρευση της αγροτικής οικονομίας. Η σιωπή της Πολιτείας δεν είναι απλώς αδράνεια – είναι συνενοχή.
Λάμπρος Παπαδής, Καθημερινή Eφημερίδα One Voice
