Απευθείας σε... ημετέρους καταλήγουν 8 στις 10 δημόσιες συμβάσεις, καθώς επιλέγεται η διαδικασία της «απευθείας ανάθεσης» με γνωστούς τους τελικούς αναδόχους του έργου ή της προμήθειας.
Παρά τις επισημάνσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου, η κρατική μηχανή τα τελευταία χρόνια δεν πτοείται και όχι μόνο δεν φρενάρει τις αναθέσεις έργων ή προμηθειών χωρίς προκηρύξεις και διαγωνισμούς, αλλά το 2024 το ποσοστό αυξήθηκε.
Το περασμένο έτος δόθηκαν με απευθείας αναθέσεις έργα και προμήθειες συνολικού ύψους 2,52 δισ. ευρώ, σε σχεδόν 190.000 «μειοδότες».
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Κεντρικού Ηλεκτρονικού Μητρώου Δημοσίου Συμβάσεων (ΚΗΜΔΗΣ), κατά το 2024 υπογράφηκαν συνολικά 246.086 δημόσιες συμβάσεις αξίας 16,02 δισ. ευρώ.
Από τα αναλυτικά στοιχεία για τις διαδικασίες ανάθεσης, προκύπτει οι συμβάσεις με απευθείας αναθέσεις ανήλθαν σε 188.740 ή στο 77% (!) του συνόλου των δημοσίων συμβάσεων του 2024.
Προκύπτει δηλαδή, πως κρατικό χρήμα άνω των 2,5 δισ. ευρώ δόθηκε σε όποιους ήθελε ο κάθε φορέας ή οργανισμός του δημοσίου χωρίς κανένα έστω και υποτυπώδη διαγωνισμό, που να διασφαλίζει μια ελάχιστη διαφάνεια.
Μάλιστα, οι απευθείας αναθέσεις είναι αυξημένες σε σχέση με το 2023, όταν είχαν υπογραφεί 184.757 χωρίς διαγωνισμό, ενώ το ποσοστό τους ως προς το σύνολο των συμβάσεων του 2023 (252.799) ήταν στο 73%.
Επίσης το 2024, με ανοικτή διαγωνιστική διαδικασία υπογράφηκαν 32.558 συμβάσεις το 2024, αξίας 10,4 δισ. ευρώ, ενώ με «κλειστή διαδικασία» υπογράφηκαν 2.013 συμβάσεις αξίας 1,5 δισ. ευρώ.
Υπογράφηκαν επίσης 7.753 συμβάσεις αξίας 1,329 δισ. ευρώ, με «διαπραγμάτευση, αλλά χωρίς προηγούμενη γνωστοποίηση», όπως και 5.252 συμβάσεις αξίας 62,9 εκατ. ευρώ με «συνοπτικό διαγωνισμό».
Τεμαχισμός συμβάσεων
Η διαδικασία της απευθείας ανάθεσης εκτινάχθηκε στα ύψη την περίοδο του κορονοϊού, αλλά έκτοτε παραμένει ψηλά και ενισχύεται χωρίς να υπάρχει αντικειμενικός λόγος, να διατηρείται ένα σύστημα που εκτρέφει τη διαφθορά.
Πρέπει να σημειωθεί δε, ότι ο... θεσμός των απευθείας αναθέσεων ενισχύθηκε από την κυβέρνηση, με την αύξηση του ορίου από 20.000 σε 30.000 ευρώ, μέχρι του οποίου μπορεί να δίδεται ένα έργο ή προμήθεια με απευθείας ανάθεση χωρίς κανέναν διαγωνισμό.
Επίσης, στις περισσότερων των περιπτώσεων, ένα έργο ή μια προμήθεια με προϋπολογισμό π.χ. 50.000, 80.000 ή 100.000 ευρώ, τεμαχίζεται σε κομμάτια έως του ποσού των 30.000 ευρώ και δίδεται με απευθείας ανάθεση σε περισσότερους ημετέρους, γνωστούς και φίλους.
Το Ελεγκτικό Συνέδριο
Το Ελεγκτικό Συνέδριο καυτηριάζει τον θεσμό των απευθείας αναθέσεων όπως και τα κόλπα που χρησιμοποιούνται, αλλά δεν «ιδρώνει το αυτί» της κυβέρνησης.
Όπως σημειώνει στις εκθέσεις του οι δημόσιοι φορείς δεν προγραμματίζουν εγκαίρως και ορθολογικά την κάλυψη των αναγκών τους και προσαρμόζουν τις ανάγκες τους στο όριο των απευθείας αναθέσεων καλύπτοντας αυτές αποσπασματικά και προβαίνοντας σε κατατμήσεις.
Τονίζει επίσης πως δεν αιτιολογείται επαρκώς ο απρόβλεπτος και επείγων χαρακτήρας των αναγκών που καλύπτονται με προσφυγή στη διαδικασία με διαπραγμάτευση, καθώς οι αναθέτοντες φορείς ταυτίζουν το «απρόβλεπτο» με το «επείγον» και το υψηλότερο ποσοστό απευθείας αναθέσεων παρατηρείται στα νοσοκομεία.
